Mọi cuộc cách mạng trên thế giới xét thấy muốn đi đến thành công đều phải được quần chúng nhân dân đông đảo đồng tình ủng hộ. Tuy nhiên muốn được đông đảo Nhân dân tin tưởng và quyết tâm đi theo cách mạng thì vai trò người cán bộ chiến lược có ý nghĩa quyết định nhất. Cuộc cách mạng tháng Mười Nga đã cho thấy vai trò to lớn của Lê Nin - người cán bộ chiến lược thiên tài của giai cấp vô sản Nga lúc bấy giờ.

Ông Vladimir Ilyich Lênin phát biểu trước người dân tại Petrograd năm 1917 (ảnh TL)

Ở nước Nga, sau cuộc cách mạng tháng Hai năm 1917, chế độ thống trị chuyên chế Nga Hoàng đã sụp đổ, nước Nga thành lập Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và Xô viết đại biểu công nông binh lính. Những yêu cầu khẩn thiết của nông dân về ruộng đất và việc làm cho công nhân không được Chính phủ lâm thời giải quyết. Nạn đói diễn ra gay gắt trong khi chính phủ tư sản vẫn tiếp tục theo đuổi đẩy mạnh cuộc chiến tranh, lùng bắt những người đảng viên Bôn sê vích. Thời kỳ hòa bình đã chấm dứt, nước Nga bước vào thời kỳ khủng hoảng nghiêm trọng; các lực lượng cách mạng Nga khẩn trương chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa giành chính quyền. Trong điều kiện hai chính phủ song song tồn tại như vậy sẽ dẫn đến một sự lựa chọn quyết định của người dân ủng hộ cho chính phủ nào? Đây là bối cảnh hết sức quan trọng để lãnh tụ giai cấp vô sản Nga xúc tiến việc chuyển giai đoạn từ cách mạng tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Với bản Luận cương tháng Tư cùng tác phẩm Nhà nước và Cách mạng giai cấp vô sản Nga đã chuẩn bị đầy đủ những định hướng chiến lược cho cuộc khởi nghĩa giành chính quyền và những nhiệm vụ cần kíp cho chính quyền mới sau khi ra đời. Đêm 24 tháng 10, khi thời cơ đến với khẩu hiệu: “Tất cả chính quyền về tay xô viết”; “Hòa bình, ruộng đất, bánh mì”; cuộc khởi nghĩa vũ trang của giai cấp vô sản Nga đã nổ ra và nhanh chóng giành thắng lợi. Ngay trong đêm 25 tháng 10 năm 1917 (tức  ngày 7 tháng 11 Dương lịch), chính quyền Xô Viết do ông Lê Nin đứng đầu được thành lập. Các sắc lệnh đầu tiên được thông qua là Sắc lệnh hòa bình (lên án chiến tranh) và “Sắc lệnh ruộng đất” (nhằm giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân). Hội đồng kinh tế quốc dân tối cao được thành lập để xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa. Hội đồng có trách nhiệm cải cách ruộng đất, xóa bỏ việc chiếm hữu ruộng đất của giới địa chủ, trao lại ruộng đất cho nông dân. Đối với công nghiệp, họ quốc hữu hóa một số nhà máy lớn, đồng thời thực hiện chính sách lao động tiên tiến: ngày làm việc 8 giờ, cấm sa thải công nhân bừa bãi, quy định chế độ nghỉ phép đối với công việc nặng nhọc. Chính quyền Xô Viết còn thực hiện các biện pháp thủ tiêu tàn tích của chế độ cũ như xóa bỏ sự phân biệt đẳng cấp, những đặc quyền của giáo hội, thực hiện chính sách nam nữ bình đẳng...

Cách mạng tháng Mười Nga thành công đã dẫn tới sự ra đời của Nhà nước xã hội chủ nghĩa - nhà nước chuyên chính vô sản đầu tiên trong lịch sử loài người và làm cho chủ nghĩa xã hội từ lý luận trở thành hiện thực trong đời sống chính trị thế giới. Nó báo hiệu quá trình cải tạo thế giới theo chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản đã bắt đầu.

Cách mạng tháng Mười Nga đã mở ra một bước ngoặt căn bản trong lịch sử loài người, từ thế giới tư bản chủ nghĩa sang thế giới xã hội chủ nghĩa. Đây là một cuộc cách mạng đánh đổ chủ nghĩa đế quốc ở ngay “chính quốc”, đồng thời đánh vào hậu phương của nó là các nước thuộc địa của Nga hoàng, mở ra thời kỳ vùng dậy không gì ngăn cản được của các dân tộc bị áp bức, giành độc lập, tự do, làm lay chuyển hậu phương rộng lớn của chủ nghĩa đế quốc khắp thế giới.

Cách mạng tháng Mười Nga thành công đã cổ vũ, lôi cuốn mạnh mẽ phong trào cách mạng giải phóng dân tộc của những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ La Tinh. Thắng lợi của phong trào cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội chủ nghĩa ở một loạt nước, như: Ba Lan, Bulgaria, Cộng hòa Dân chủ Đức, Hungary, Tiệp Khắc, Albania, Mông Cổ, Triều Tiên, Cu Ba và Việt Nam đã tạo nên những tiền đề thực tế cho sự ra đời của một hệ thống xã hội mà trước đó chưa từng tồn tại trong lịch sử. Chỉ một thời gian ngắn sau khi ra đời, hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa đã đóng vai trò chi phối với nhiều quá trình quan trọng của thế giới hiện đại.

Hơn 100 năm đã qua, sự thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Mười Nga không chỉ mở ra trang sử mới cho một thời đại cách mạng vô sản bùng nổ trên toàn thế giới; mà chính cuộc cách mạng đã cho thấy vai trò nổi bật của lãnh tụ Lê Nin - người cán bộ chiến lược vĩ đại của giai cấp vô sản.

Trước hết Lê Nin là người nắm chắc học thuyết Mác, cùng với những quy luật lịch sử đấu tranh giai cấp để biết chắc chắn khi Cuộc cách mạng tư sản kết thúc sẽ dẫn đến Cuộc cách mạng vô sản với sự thay thế một phương thức sản xuất mới tiến bộ hơn. Chính Lê Nin là người kế thừa và phát triển học thuyết Mác để tiến hành xây dựng một Đảng mác xít chân chính lãnh đạo cuộc cách mạng vô sản nổ ra và giành thắng lợi trong một nước đế quốc phát triển.

Ngay sau khi trở về Nga, Lê Nin đã nhanh chóng nắm bắt tâm tư nguyện vọng của công nông binh lính, công bố bản Luận cương tháng Tư, dựa hẳn vào quần chúng nhân dân lao động, trước hết là công nhân để tiến hành cách mạng thiết lập Xô Viết.

Từ thực tiễn cách mạng, Lê Nin đã nhận rõ sự bất bình của người dân với chính phủ lâm thời vì nguyện vọng của người lao động không được đáp ứng. Trong khi dân chúng đói kém, chán ghét chiến tranh thì chính phủ lại tăng cường bắt lính đẩy mạnh chiến tranh, tập trung đàn áp cách mạng. Tình thế đẩy nhanh thời cơ chín muồi, Người lãnh tụ đã nhanh chóng nắm lấy để phát động khởi nghĩa giành chính quyền về tay công nông.

Cuộc khởi nghĩa nổ ra được chính Lê Nin và các cộng sự chủ chốt trực tiếp chỉ đạo chặt chẽ, phối hợp sức mạnh tổng hợp của công, nông, binh lính. Lực lượng cách mạng bao gồm các đơn vị cận vệ đỏ của công nhân Pê-trô-grát, binh sĩ cách mạng và thủy thủ Hạm đội Ban-tích; binh lính của chính phủ lâm thời quay súng hợp tác với lực lượng cách mạng đã hợp lực tấn công chính phủ phản động, bắt giữ các bộ trưởng của chính phủ tư sản A Kê ren xki để lập chính phủ Xô Viết.

Điều vô cùng quan trọng nữa là ngay sau khi chính quyền Xô Viết được thành lập Lê Nin đã đưa ra một loạt chính sách đúng đắn để duy trì và phát triển chế độ mới một cách linh hoạt tùy theo điều kiện lịch sử cụ thể, trong đó đáng chú ý như chính sách Cộng sản thời chiến (6/1918 - 3/1921); chính sách Kinh tế mới từ 3/1921 - 1929)... Chính nhờ sự tài giỏi của lãnh tụ mà cuộc cách mạng Nga không những vượt qua được mọi thử thách do các nước đế quốc tập trung tấn công vào nhà nước non trẻ mà còn tạo nên thế và lực ngày càng hùng mạnh làm nòng cốt cho phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản toàn thế giới.

Thời gian đã lùi xa vào quá khứ, nhưng Cuộc cách mạng tháng Mười Nga đã để lại cho nhân loại nói chung, cách mạng Việt Nam nói riêng một bài học vô cùng quý giá đó là: muốn cách mạng giành được thắng lợi Đảng lãnh đạo phải luôn có một đội ngũ cán bộ chiến lược đủ tài năng trí tuệ và uy tín để đưa ra những quyết sách sáng suốt trong mọi hoàn cảnh; nhất là khi chúng ta đang bước vào thời đại mới, hội nhập, toàn cầu hóa.