Đồng chí Nguyễn Trọng Nhiệu - Trưởng ban Pháp chế báo cáo thẩm tra

I. TÌNH HÌNH CHUNG

Năm 2014, trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và trong nước tiếp tục có những diễn biến phức tạp, tác động đến kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng trên địa bàn; tỉnh ta đang tập trung triển khai cùng lúc nhiều chương trình, dự án trọng điểm, dẫn đến nhiều áp lực và thách thức lớn; tuy vậy, nhờ tranh thủ tốt sự quan tâm và hỗ trợ của Trung ương, cùng với sự nổ lực của cả hệ thống chính trị, sự đổi mới, quyết liệt, sâu sát trong chỉ đạo, điều hành của UBND, các ban, ngành, địa phương cùng sự cố gắng, đồng thuận của nhân dân, vì vậy, nền kinh tế của tỉnh ta tiếp tục có bước phát triển vượt bậc, an sinh xã hội, an ninh trật tự được đảm bảo; đã hoàn thành cơ bản các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, trong đó nhiều chỉ tiêu vượt cao hơn so với kế hoạch và cùng kỳ năm trước. Thành quả đó, có vai trò đóng góp quan trọng của các cơ quan trong khối nội chính, đã góp phần giải quyết kịp thời, hiệu quả các vụ việc phức tạp phát sinh trên địa bàn, nhằm giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và đảm bảo ổn định để phát triển kinh tế. 

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả cơ bản đã đạt được, trên lĩnh vực nội chính và công tác quản lý nhà nước vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Tình hình an ninh trật tự và các loại tội phạm còn tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp; tội phạm, tệ nạn xã hội có chiều hướng gia tăng chưa được kiềm chế; công tác nắm bắt, dự báo tình hình, phòng ngừa và tham mưu xử lý các vụ việc còn chậm, thiếu chủ động, để xẩy ra trên địa bàn liên tiếp một số vụ việc phức tạp về an ninh trật tự như vụ Bắc Sơn, 14.5 tại Vũng Áng, Hương Bình v.v. một số vụ việc phát sinh khiếu nại, tố cáo kéo dài, dây dưa, phức tạp chưa được giải quyết dứt điểm; việc xây dựng, ban hành các chính sách, pháp quy còn hạn chế, thiếu tính hệ thống, tổng quát, đồng bộ; cải cách hành chính, đơn giản hoá thủ tục hành chính chưa đáp ứng được yêu cầu; một số mặt quản lý nhà nước về đất đai, tài nguyên khoáng sản, môi trường, rừng, xây dựng cơ bản, địa giới hành chính, chính sách xã hội.. còn nhiều tồn tại, yếu kém; áp lực về nhu cầu việc làm, nghề nghiệp của con em rất lớn nhưng chưa giải quyết được cơ bản. Đây là những vấn đề mà cử tri và cả xã hội hết sức quan tâm.

II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỤ THỂ

1. Công tác đấu tranh phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật

Năm 2014, an ninh trật tự trên địa bàn có những diễn biến phức tạp; một số phần tử xấu lợi dụng, lôi kéo, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp, chống người thi hành công vụ làm mất an ninh trật tự, thiệt hại tài sản của người dân và doanh nghiệp. Trong khi đó, công tác quản lý nhà nước cũng như vai trò, trách nhiệm của một số chính quyền cơ sở còn bộc lộ nhiều khuyết điểm, hạn chế. Tuy vậy, nhờ sự chỉ đạo kịp thời của Tỉnh uỷ và UBND tỉnh, cùng với vai trò xung kích của lực lượng Công an, Biên phòng, Quân đội và cả hệ thống chính trị vào cuộc nên đã làm ổn định an ninh trật tự trên địa bàn.   

Trong năm, phạm pháp hình sự tăng 1,86% so với năm 2013, xuất hiện một số tội phạm mới như: mua bán trẻ em, đánh bạc bằng hình thức cá độ; tội phạm trong lứa tuổi thành niên tiếp tục gia tăng. Cơ quan điều tra đã phát hiện 112 vụ, 164 đối tượng gây án. Đáng chú ý là một số tội phạm nghiêm trọng như : giết người có tính chất vi phạm đạo đức xã hội (cháu giết bà, anh giết em); sử dụng vũ khí thanh toán lẫn nhau giữa các băng nhóm; tội cướp tài sản, tội phạm về ma túy, trộm cắp tăng nhiều so với những  năm trước. Tệ nạn xã hội có chiều hướng gia tăng, nhất là tình trạng sử dụng ma túy trái phép, đánh bạc dưới nhiều hình thức tinh vi.

2. Về một số lĩnh vực quản lý nhà nước khác

 Công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo có sự quan tâm đặc biệt và chuyển biến tích cực. Năm 2014 số lượt người đến trụ sở tiếp dân để  KNTC giảm 46,73%; đơn thư  KNTC giảm 35,11%, trên 91 % vụ việc được xem xét, giải quyết. Tuy vậy, KNTC vẫn còn tiềm ẩn những vấn đề phức tạp; mặc dầu không phát sinh điểm nóng nhưng  tính chất, mức độ khiếu kiện trên một số lĩnh vực lại gay gắt hơn; một số công dân dễ bị kích động, lợi dụng để khiếu kiện dây dưa, bức xúc; một số vụ việc làm phát sinh khiếu kiện kéo dài như xử lý đất đai ở Phú Phong, cầu Bến Thuỷ, tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất rừng ở Lộc Yên, Hoà Hải.. chưa giải quyết được dứt điểm.  

Công tác quản lý nhà nước về tôn giáo tiếp tục được tăng cường, giải quyết ổn thoả, đúng pháp luật những yêu cầu chính đáng về sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng của nhân dân. Tuy vậy, một số vi phạm của giáo hội như lấn chiếm đất đai, mua đổi đất, xây dựng các công trình trái phép, ngăn cấm một số hoạt động của giáo dân là hành vi vi phạm pháp luật nhưng chưa được xử lý thấu đáo. Hoạt động đối ngoại của tỉnh đã đi vào chiều sâu, sôi động, hiệu quả, mở ra nhiều cơ hội để đầu tư phát triển.

Công tác tổ chức bộ máy, cải cách hành chính được quan tâm chỉ đạo, có nhiều đổi mới đúng định hướng và hiệu quả hơn. Song nhìn chung bộ máy các cơ quan vẫn cồng kềnh, không tinh giản được; thủ tục hành chính còn rườm rà, không minh bạch, giải quyết công việc của người dân và doanh nghiệp vẫn vướng mắc, không kịp thời, thông thoáng. Đội ngũ cán bộ công chức còn hạn chế về chất lượng, tính chuyên nghiệp và kỷ năng hành chính; hiện tượng sách nhiễu, tiêu cực, thiếu trách nhiệm trong công việc chưa được kiểm soát và xử lý nghiêm minh; việc chuyển đổi vị trí công tác theo Nghị định 158 chưa đầy đủ, nghiêm túc; công tác quản lý và xử lý tranh chấp về địa giới hành chính chưa quan tâm đúng mức.

Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, theo dõi việc thi hành pháp luật, công tác pháp chế, thẩm định, kiểm tra văn bản pháp luật mặc dầu có cố gắng nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu; quản lý nhà nước về hoạt động Luật sư, tư vấn pháp luật, giám định tư pháp còn nhiều hạn chế.

Công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông đã có nhiều cố gắng nhưng vẫn còn tiềm ẩn phức tạp, tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng còn ở mức cao; năm 2014 cơ quan Điều tra đã khởi tố 61 vụ vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông gây hậu quả nghiêm trọng, tăng 16 vụ so với năm 2013. Hoạt động kiểm tra, kiểm soát phương tiện quá khổ, quá tải cần phải tăng cường quyết liệt, thường xuyên, đồng bộ và hiệu quả hơn.

3. Công tác kiểm sát hoạt động tư pháp và thực hành quyền công tố

Báo cáo của VKSND tỉnh đã phản ánh khá đầy đủ tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật và kết quả các mặt công tác kiểm sát. Năm 2014, hoạt động của VKSND tiếp tục được đổi mới, chất lượng và hiệu quả nâng lên; hoàn thành các chỉ tiêu cơ bản và cao hơn kết quả bình quân chung của cả nước.

Tuy nhiên, báo cáo của VKSND tỉnh chưa đề cập rõ một số nội dung, như: Những vi phạm được phát hiện qua công tác kiểm sát hoạt động tư pháp; trách nhiệm của cơ quan tố tụng trong việc một số vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung; tình trạng án bị hủy, bị cải sửa tuy có giảm nhưng tỷ lệ còn cao, trong đó có phần trách nhiệm của ngành KS như thế nào. Ngoài ra, việc thực hiện chức năng điều tra đối với cán bộ các cơ quan tư pháp có tố cáo, có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp chưa được phát huy; chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa chưa cao; công tác kiểm sát thi hành án dân sự chưa được quan tâm đúng mức, chưa phối hợp tốt với cơ quan thi hành án để đánh giá, phân loại và đôn đốc, kiến nghị thi hành, nhất là đối với một số vụ việc tồn đọng kéo dài, đương sự cố tình không THA. 

4. Công tác xét xử và thi hành án phạt tù

Năm 2014, các loại án tăng nhiều so với 2013, TAND các cấp đã có nhiều cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ xét xử , nhiều chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch được giao. Trong năm, toàn ngành đã thụ lý, giải quyết 2.035/2073 vụ, đạt 98,2%. Tỷ lệ cho hưởng án treo, tỷ lệ án bị hủy, cải sửa do lỗi chủ quan của thẩm phán giảm so với các năm trước. Nhìn chung hoạt động xét xử của TAND hai cấp đảm bảo nghiêm minh, đúng pháp luật; nhất là giải quyết tốt một số vụ án về an ninh, trật tự, án hành chính, góp phần tích cực trong đấu tranh phòng chống tội phạm và thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương. Trong xét xử, TAND đã chú ý tăng cường, nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa. Công tác thi hành án hình sự cơ bản đúng thời hạn và quy định pháp luật.

Tuy nhiên, công tác xét xử của TAND vẫn còn một số hạn chế: số án bị hủy, bị cải sửa do lỗi chủ quan đang chiếm tỷ lệ cao; việc giải quyết một số vụ hành chính còn chậm, chưa phối hợp chặt chẽ, còn biểu hiện lúng túng, thiếu tự tin, nhất là đối với một số TAND cấp huyện; đội ngũ Thẩm phán, Thư ký toà án vừa thiếu, vừa hạn chế về năng lực, điều kiện hoạt động còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến chất lượng công tác xét xử.

5. Công tác thi hành án dân sự

Năm 2014, các cơ quan THADS tiếp tục có nhiều cố gắng, hoàn thành vượt mức cả về số vụ, việc và số tiền phải THA, trong đó 110 việc thuộc thẩm quyền của cơ quan THADS tỉnh đã thi hành xong, đạt 100%. Cục THADS tỉnh đã tăng cường công tác kiểm tra và chỉ đạo đẩy mạnh công tác THA; các ban chỉ đạo THA cấp huyện tiếp tục được kiện toàn và quan tâm hơn đến công tác THADS. Việc phối hợp để THA được tăng cường và có hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, vẫn còn một số đơn vị cấp huyện không đạt chỉ tiêu về số tiền phải thi hành; một số vi phạm chậm được khắc phục, như: ra quyết định, gửi quyết định và xác minh điều kiện thi hành án chậm; phân loại về điều kiện THA chưa chính xác; chậm cưỡng chế đối với những việc có điều kiện thi hành. Đến nay vẫn còn nhiều vụ việc tồn đọng, cơ quan THA và chính quyền địa phương chưa kiên quyết tổ chức cưỡng chế; có việc, án hiệu lực đã trên 15 năm, đương sự yêu cầu nhiều lần nhưng vẫn chưa được thi hành. Trình độ, năng lực một số chấp hành viên, cán bộ còn hạn chế, trách nhiệm chưa cao, điều kiện hoạt động còn thiếu thốn, bất cập.

III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT CỦA BAN PHÁP CHẾ

Năm 2015 là năm diễn ra nhiều sự kiện có ý nghĩa chính trị quan trọng, tiến tới Đại hội Đảng các cấp lần thứ XVIII; trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước vẫn tiếp tục có những diễn biến phức tạp; để góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế xã hội năm 2015 và những năm tiếp theo, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đề nghị UBND tỉnh, chính quyền các cấp và các ngành nội chính cần quan tâm một số vấn đề sau:

1. Đề nghị UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo các ngành, địa phương thường xuyên bám sát cơ sở, chủ động nắm chắc tình hình; tập trung lực lượng để đảm bảo an ninh chính trị, trật tự xã hội; tích cực đấu tranh, phòng ngừa, không để các loại tội phạm và tệ nạn xã hội tiếp tục gia tăng, nhất là tại các địa bàn trọng điểm.

Giải quyết kịp thời đơn thư khiếu nại, tố cáo; tập trung rà soát để giải quyết gọn các KNTC trong công tác giải phóng mặt bằng, thực hiện chính sách người có công và các tranh chấp khiếu kiện về đất đai; trong đó tập trung giải quyết dứt điểm một các vụ việc làm phát sinh khiếu kiện phức tạp kéo dài như xử lý đất đai ở Phú Phong, cầu Bến Thuỷ, Trung tâm dạy nghề Hoa Sữa, tranh chấp, lấn chiếm đất rừng ở Lộc Yên, Hoà Hải.. xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm pháp luật về đất đai, giải phóng mặt bằng, rừng, khai thác trái phép tài nguyên, khoáng sản.

Tăng cường công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông; tiếp tục kiểm soát và xử lý nghiêm phương tiện quá tải, ô nhiễm môi trường, quá hạn sử dụng, không đăng ký, đăng kiểm; phấn đấu đạt mức giảm ổn định về tai nạn giao thông. Triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 94/2014 của HĐND tỉnh về tăng cường công tác đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn Hà Tĩnh đến năm 2020.

Chấn chỉnh công tác tham mưu điều hành, quản lý nhà nước ở một số lĩnh vực như: đất đai, tài nguyên, môi trường, lâm nghiệp, chính sách xã hội. Đẩy mạnh thực hiện việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, cắt giảm thủ tục hành chính, đổi mới phương thức điều hành, quản lý; kiện toàn bộ máy chính quyền và tổ chức tự quản ở cơ sở; thực hiện triệt để cơ chế phân cấp, phân quyền, tự chủ, tự chịu trách nhiệm; mạnh dạn thực hiện xã hội hoá toàn diện một số lĩnh vực mang tính dịch vụ xã hội như công chứng, thẩm định, bán đấu giá tài sản v.v.

Đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; quản lý chặt chẽ hoạt động luật sư, tư vấn pháp luật, hoạt động truyền thông, báo chí, môi giới việc làm, xuất khẩu lao động, lao động nước ngoài ở các khu kinh tế trọng điểm; tăng cường kỷ luật hành chính, kỷ cương xã hội; quản lý, theo dõi sát, đánh giá đúng cán bộ để sử dụng, đề bạt đúng năng lực, phẩm chất và trách nhiệm của công chức, viên chức.

2. Đề nghị các cơ quan Tư pháp theo chức năng nhiệm vụ của mình, tích cực đổi mới phương thức hoạt động, kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực nghiệp vụ và bản lĩnh, trách nhiệm của cán bộ để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; thực hiện tốt cơ chế phối hợp trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; tiếp tục thực hiện cải cách Tư pháp theo nội dung Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị, thực hiện nghiêm túc hoạt động tranh tụng tại phiên tòa và đảm bảo quyền tham gia của Luật sư trong quá trình giải quyết vụ việc theo quy định pháp luật.   

Nâng cao chất lượng hoạt động xét xử các loại án; nắm bắt, xem xét tình hình, nhiệm vụ chính trị để xét xử đúng pháp luật, sát với thực tế và yêu cầu nhiệm vụ đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật ở địa phương; chú trọng hoạt động hoà giải và tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong quá trình giải quyết án; hạn chế tối đa các sơ suất, sai phạm do lỗi của thẩm phán; tăng cường công tác giám đốc kiểm tra án, thường xuyên chỉ đạo hoạt động Toà án cấp huyện, tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với những sai phạm, sơ suất trong hoạt động chuyên môn.

Tập trung sự chỉ đạo, phối hợp lực lượng để tổ chức thi hành án dứt điểm các vụ việc tồn đọng kéo dài, kiên quyết cưỡng chế đối với các trường hợp cố tình dây dưa, không chịu THA.

Tăng cương hoạt động kiểm sát của VKSND các cấp đối với công tác xét xử và thi hành án; phát huy hơn nữa vai trò cơ quan công tố và điều tra tội phạm hoạt động Tư pháp để góp phần đắc lực của ngành Kiểm sát trong đấu tranh phòng chống tội phạm.

Trên đây là ý kiến thẩm tra của Ban Pháp chế, kính trình HĐND tỉnh./.