Các ban có vai trò quan trọng trong hoạt động của HĐND. Chất lượng, hiệu quả hoạt động của mỗi ban phụ thuộc vào các yếu tố như: tổ chức bộ máy, cơ chế điều hành hoạt động, phối hợp hoạt động giữa các ban với Thường trực HĐND và các điều kiện phục vụ cần thiết khác. Quá trình hoạt động, các ban HĐND tỉnh Cà Mau còn gặp nhiều khó khăn về tổ chức bộ máy, trình độ chuyên môn, kinh nghiệm thực tiễn của các đại biểu... Do cơ cấu thành viên các ban chỉ có Trưởng ban hoạt động chuyên trách, còn lại hoạt động kiêm nhiệm nên chưa có điều kiện hoàn thành tốt các nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Trong hoạt động giám sát, thẩm tra của các ban cũng còn những mâu thuẫn, bất cập: có trường hợp một số thành viên ban vừa giữ vai trò là thành viên đoàn giám sát vừa giữ vai trò là đại diện cơ quan chịu sự giám sát; vừa là đại diện cơ quan soạn thảo văn bản trình HĐND vừa là thành viên của ban thẩm tra văn bản nên thường ít phát hiện những bất hợp lý của các nội dung trình; việc nêu ý kiến phản biện, chất vấn đôi khi thiếu mạnh dạn, làm hạn chế chất lượng giám sát và thẩm tra của các ban… Đội ngũ cán bộ tham mưu, giúp việc cho các ban cũng còn những bất cập. Ở Cà Mau, hiện mỗi ban HĐND chỉ có một chuyên viên giúp việc nhưng lại kiêm nhiệm nhiều công việc khác; kiến thức trên các lĩnh vực và kinh nghiệm thực tiễn có mặt còn hạn chế, trong khi hoạt động của các ban khá rộng trên nhiều lĩnh vực nên công tác tham mưu, giúp việc cho các ban nhìn chung chưa đáp ứng yêu cầu thực tế…

Khắc phục những tồn tại, hạn chế trên, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả các hoạt động, nhất là hoạt động giám sát, các ban HĐND tỉnh Cà Mau đã thực hiện nhiều giải pháp.Kinh nghiệm cho thấy, trước hết cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban và với Thường trực HĐND trong mối quan hệ điều hòa hoạt động. Thực hiện chế độ họp giao ban theo quy định mỗi tháng một lần giữa Thường trực với các Trưởng ban, Phó trưởng ban HĐND tỉnh; đồng thời hội ý định kỳ vào sáng thứ hai hàng tuần giữa Thường trực với các Trưởng ban HĐND và lãnh đạo Văn phòng để thống nhất nội dung, chương trình kế hoạch công tác. Các công việc của Thường trực, các ban HĐND đều có sự trao đổi, thống nhất ngay từ đầu, có sự điều hòa, phối hợp chặt chẽ, bảo đảm đúng kế hoạch, hiệu quả.

Trong hoạt động giám sát, việc lựa chọn chủ đề phải thiết thực, đánh giá khách quan, đúng thực trạng tình hình, các kiến nghị hợp lý và có tính khả thi. Để tổ chức giám sát đạt hiệu quả, các ban phải thường xuyên thu thập, tích lũy và phân tích thông tin, trên cơ sở đó xác định đúng những vấn đề quan trọng và bức xúc cần tổ chức giám sát chuyên đề, nhất là những chủ trương, nghị quyết còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện, những vấn đề được dư luận quan tâm liên quan trực tiếp đến sản xuất và đời sống của người dân. Chọn đối tượng giám sát vừa tổng hợp, vừa mang tính tiêu biểu, điển hình cho chủ đề giám sát; vừa giám sát cơ quan quản lý chung để có cơ sở đánh giá tổng quát tình hình, vừa giám sát đối tượng trực tiếp thực hiện hoặc chịu tác động của vấn đề làm cơ sở xem xét, đánh giá kết quả việc tổ chức thực hiện. Việc chọn thời điểm giám sát cũng cần phù hợp với yêu cầu giám sát và tình hình thực tế tại thời điểm giám sát. Đề cương giám sát phải được xây dựng chi tiết, xác định đúng trọng tâm, trọng điểm của chuyên đề giám sát; mốc thời gian yêu cầu báo cáo và thời điểm gửi báo cáo hợp lý để đối tượng chịu sự giám sát có đủ điều kiện chuẩn bị báo cáo theo đúng yêu cầu của đoàn giám sát. Thành phần đoàn giám sát, ngoài các thành viên ban, tùy theo từng chuyên đề có thể mời đại diện lãnh đạo những ngành và những cá nhân am hiểu sâu về chuyên đề giám sát tham gia. Đặc biệt, cần phối hợåp chặt chẽ giữa Thường trực và các ban HĐND để hiệu quả giám sát cao hơn so với tự thân mỗi ban giám sát, nhất là những vấn đề phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực.

Qua giám sát cần đánh giá đúng thực trạng tình hình, các kiến nghị phải phù hợp với các văn bản pháp luật và khả thi. Muốn vậy, phải nắm chính xác, đầy đủ những văn bản hiện hành và tình hình thực tế liên quan làm cơ sở so sánh, đối chiếu. Đặc biệt, để chuyên đề giám sát đạt hiệu quả, cần kiên trì đôn đốc, theo dõi việc chỉ đạo thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Trường hợp những kiến nghị chậm được giải quyết, hoặc giải quyết không đến nơi, đến chốn thì có thể tiếp tục tổ chức giám sát, đề cập trong báo cáo thẩm tra hay đưa ra chất vấn tại các kỳ họp HĐND… Đối với những vấn đề lớn, nổi cộm, chậm thực hiện, cần thiết có sự tham gia của Thường trực HĐND thông qua các cuộc họp giao ban để kiến nghị, đôn đốc việc chỉ đạo thực hiện.

Trong hoạt động thẩm tra, cần có sự thống nhất, phối hợp chặt chẽ giữa các ban, bảo đảm sự chủ động và tính phản biện của báo cáo thẩm tra. Trước hết, Thường trực HĐND phải có văn bản phân công thẩm tra ngay từ đầu năm, từ đó các ban chủ động thu thập thông tin, nắm tình hình liên quan đến nội dung thẩm tra. Sau khi được Thường trực HĐND phân công, các ban cần chủ động tổ chức giám sát, khảo sát để nắm tình hình; thường xuyên cập nhật các chủ trương, chính sách của Đảng và các văn bản pháp luật của Nhà nước; tham dự đầy đủ các cuộc họp của cơ quan soạn thảo. Quá trình soạn thảo, phải kịp thời đề xuất với Thường trực HĐND, UBND chỉ đạo các cơ quan soạn thảo thực hiện đúng các quy định về trình tự, thủ tục và thời gian soạn thảo, thẩm định các văn bản trình kỳ họp. Đây là điều kiện tiên quyết bảo đảm cho dự thảo nghị quyết trình HĐND đúng pháp luật, để công tác thẩm tra của các ban HĐND đạt chất lượng.

Các ban HĐND tỉnh cần thống nhất phối hợp tổ chức hội nghị thẩm tra chung, hoặc tùy theo từng nội dung, Thường trực HĐND phân công một ban chủ trì với sự tham gia của Thường trực HĐND và Trưởng, Phó các ban khác. Về phía cơ quan trình văn bản, phải có Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND, đại diện cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan tham dự để trao đổi, thống nhất ngay tại hội nghị thẩm tra những vấn đề còn ý kiến khác nhau. Có như vậy, dự thảo nghị quyết khi trình ra kỳ họp mới có được sự thống nhất cao của các đại biểu. Tại hội nghị thẩm tra, các ban cần xác định đúng nội dung ưu tiên tập trung xem xét; phát hiện và nêu những vấn đề không phù hợp, vấn đề còn hạn chế hoặc chưa rõ, có dẫn chứng cụ thể về căn cứ pháp lý và thực tiễn tình hình; đề xuất sửa đổi, bổ sung những nội dung xét thấy chưa phù hợp. Báo cáo thẩm tra phải đánh giá tổng quát những ưu điểm, nội dung phù hợp, đi sâu phân tích những vấn đề chưa thống nhất, có ý kiến khác nhau; đề xuất giải pháp sửa đổi, bổ sung cụ thể.

Một vấn đề lưu ý nữa là bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đoàn HĐND trong hoạt động, nhất là những vấn đề còn có ý kiến khác nhau qua thẩm tra của các ban HĐND tỉnh. Trước khi chuẩn bị nội dung, chương trình kỳ họp, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã họp và thống nhất các nội dung, từ đơn giao cho Thường trực, các ban và các cơ quan liên quan chuẩn bị, tổ chức thực hiện. Những vấn đề còn ý kiến khác nhau, Thường trực HĐND tỉnh sẽ xin ý kiến chỉ đạo của Đảng đoàn HĐND, bảo đảm tính thống nhất và sự lãnh đạo của Đảng trong hoạt động, nhất là trong việc thẩm tra của các ban HĐND.

Thực tế cho thấy, bảo đảm hiệu quả hoạt động của ban HĐND, việc bố trí thành viên các ban HĐND cần cơ cấu các đại biểu có trình độ chính trị, chuyên môn nghiệp vụ và có kinh nghiệm thực tiễn trên các lĩnh vực hoạt động của ban. Hạn chế cơ cấu thành viên ban là Thủ trưởng các sở, ngành thường xuyên chịu sự giám sát của ban đó, nhằm giảm dần tình trạng một thành viên đóng hai vai trong hoạt động giám sát, thẩm tra của các ban. Bố trí chuyên viên giúp việc cho các ban cần bảo đảm tính ổn định, có chuyên môn nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu hoạt động. Thực tế cũng đặt ra yêu cầu sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức HĐND và UBND theo hướng: tăng số lượng đại biểu chuyên trách cho mỗi ban HĐND để có điều kiện và thời gian tập trung lãnh đạo, điều hành, triển khai thực hiện và hoàn thành tốt các nhiệm vụ của ban. Cần quy định Trưởng các ban HĐND là thành viên Thường trực HĐND.