Trên cơ sở báo cáo của Uỷ ban nhân dân tỉnh và các cơ quan Tư pháp trình tại kỳ họp, kết hợp thông tin trong quá trình giám sát, Ban Pháp chế Hội đồng nhân dân tỉnh cơ bản nhất trí với nhận định, đánh giá của Ủy ban nhân dân tỉnh và các cơ quan Tư pháp về tình hình thực hiện nhiệm vụ sáu tháng đầu năm và các giải pháp để hoàn thành nhiệm vụ chủ yếu năm 2016; đồng thời nhấn mạnh và kiến nghị một số nội dung sau.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nhiệu, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh khóa XVII báo cáo thẩm tra trên lĩnh vực pháp chế

I. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ TÌNH HÌNH AN NINH CHÍNH TRỊ VÀ HOẠT ĐỘNG  CỦA CÁC CƠ QUAN TƯ PHÁP

Sáu tháng đầu năm 2016, sau thành công của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, cùng với cả nước, Hà Tĩnh đã triển khai thực hiện thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021, đảm bảo đúng quy định pháp luật, an toàn và đạt kết quả cao; chính trị ổn định, trật tự xã hội được giữ vững; các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội được triển khai theo kế hoạch. Một số vụ việc phức tạp phát sinh trên địa bàn được ngăn chặn, xử lý kịp thời. Công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án có những chuyển biến tích cực; các vụ trọng án, án điểm được đưa ra xét xử kịp thời, đúng pháp luật. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thực thi pháp luật trên một số lĩnh vực và hoạt động Tư pháp vẫn còn một số hạn chế, tồn tại cần phải tiếp tục khắc phục trong thời gian tới. Tại kỳ họp này, Ban Pháp chế Hội đồng nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh một số ý kiến trọng tâm sau đây:

1. Về công tác quốc phòng, quân sự địa phương, công tác đảm bảo an ninh, trật tự và đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật:

6 tháng đầu năm 2016, công tác quốc phòng, quân sự địa phương đã được các cấp, các ngành quan tâm hơn. Thực hiện nghiêm túc chế độ trực ban, sẵn sàng chiến đấu; công tác huấn luyện, giáo dục kiến thức quốc phòng được tăng cường; hoàn thành tốt nhiệm vụ đăng ký, tuyển chọn, giao quân năm 2016.

Uỷ ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng tập trung lực lượng cho các địa bàn trọng điểm, kịp thời giải quyết các vụ việc phát sinh về an ninh trật tự, nhất là các khiếu kiện của công dân, những vấn đề liên quan đến công tác bầu cử, sự cố môi trường biển. Huy động tối đa các lực lượng đảm bảo an ninh trật tự; kiên quyết không để các phần tử xấu lợi dụng kích động để dẫn đến hành vi phạm pháp luật, gây mất ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội. Các cơ quan nội chính đã tích cực phối hợp để đấu tranh quyết liệt với các loại tội phạm, vi phạm pháp luật trên địa bàn.

Tuy vậy, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trên địa bàn vẫn còn những diễn biến phức tạp: tội phạm vi phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, quản lý đất đai, vi phạm pháp luật về môi trường, tội phạm ma túy, số vụ tai nạn giao thông đường bộ tăng so với cùng kỳ năm 2015; công tác phát hiện, điều tra, giải quyết án, đấu tranh phòng chống tội phạm còn một số tồn tại, hạn chế; một số vụ việc phát hiện chậm, xử lý chưa nghiêm, chưa đủ sức răn đe.

2. Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp:

  Viện Kiểm sát nhân dân các cấp đã tập trung nâng cao chất lượng kiểm sát các hoạt động tư pháp; thông qua hoạt động kiểm sát đã phát hiện một số sai sót, vi phạm của các cơ quan chức năng, kịp thời ban hành các kháng nghị, kiến nghị yêu cầu các cơ quan, cá nhân khắc phục, rút kinh nghiệm. Phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng xác định và giải quyết cơ bản các vụ án trọng điểm, phức tạp; đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, hành chính; công tác kiểm sát thi hành án dân sự và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp được quan tâm hơn.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp vẫn còn một số hạn chế như: vẫn còn sai sót trong việc ban hành cáo trạng; một số vi phạm xẩy ra trong quá trình tố tụng chậm được phát hiện dẫn đến tình trạng khi đưa ra xét xử phải trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung; một số kháng nghị, kiến nghị của VKSND chậm được khắc phục nhưng chưa có biện pháp để buộc các cơ quan phải khắc phục một cách nghiêm túc.

3. Công tác xét xử và thi hành án hình sự:

Sáu tháng đầu năm, Tòa án nhân dân hai cấp đã có nhiều cố gắng; toàn ngành thụ lý 1.304 vụ việc các loại, đã giải quyết 1.085 vụ, đạt 83,2%; tình trạng án bị hủy, cải sửa do lỗi chủ quan giảm đáng kể. Một số vụ án lớn, nghiêm trọng, dư luận xã hội quan tâm đã được kịp thời xét xử, đáp ứng nhiệm vụ chính trị của địa phương; giải quyết các vụ việc về dân sự, hành chính cơ bản bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên đương sự; coi trọng và làm tốt công tác hoà giải; xét xử lưu động được tăng cường; thi hành án hình sự được thực hiện kịp thời.

Tuy vậy, công tác xét xử và thi hành án hình sự vẫn còn một số hạn chế, như: Đường lối xét xử một số vụ án chưa nghiêm; áp dụng chưa đúng tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự; bỏ sót người tham gia tố tụng; còn có trường hợp ra quyết thi hành án phạt tù không đúng với nội dung bản án đã tuyên; một số bản án tuyên thiếu chuẩn xác, không rõ ràng, thiếu tính khả thi, khó khăn cho công tác tổ chức thi hành án, để kéo dài nhiều năm gây bức xúc trong nhân dân.

4. Công tác Thi hành án dân sự:

Số vụ việc đã thi hành xong trong 6 tháng đầu năm là 1.756 vụ, đạt 77,1% số vụ có điều kiện thi hành. Tuy số vụ việc đã thi hành xong vượt kế hoạch được giao nhưng kết quả thu về tiền đạt thấp, bằng 16,2% chỉ tiêu giao 2016. Bên cạnh đó, công tác thi hành án dân sự vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Một số vụ việc chậm tổ chức thi hành; xác minh điều kiện thi hành án không chính xác dẫn đến phân loại sai; một số trường hợp, người phải thi hành án cố tình chây ỳ, trốn tránh trách nhiệm nhưng cơ quan thi hành án chưa kịp thời, kiên quyết để cưỡng chế thi hành án; một số vụ việc có khó khăn, vướng mắc nhưng chưa tập trung để giải quyết dứt điểm; chỉ đạo xử lý một số vụ việc còn lúng túng, kém hiệu quả; chính quyền một số địa phương chưa thực sự quan tâm, hỗ trợ công tác thi hành án.

II. MỘT SỐ LĨNH VỰC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VÀ THỰC THI PHÁP LUẬT CẦN PHẢI ĐƯỢC QUAN TÂM HƠN

1. Công tác quản lý nhà nước về tài nguyên, môi trường:

Công tác quản lý nhà nước về tài nguyên, môi trường tuy đã được quan tâm nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Hành vi vi phạm pháp luật về môi trường xảy ra phổ biến ở nhiều lĩnh vực (khai thác khoáng sản, hoạt động công nghiệp, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, xây dựng cơ bản, môi trường đô thị, quản lý và bảo vệ rừng, lĩnh vực y tế, vệ sinh an toàn thực phẩm, nhập khẩu, lưu hành thuốc, vật tư nông nghiệp v.v..) nhưng công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý vi phạm, tội phạm về môi trường còn rất hạn chế, kém hiệu quả; năng lực, điều kiện, mức độ đầu tư cho công tác kiểm soát, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm về môi trường chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; việc xử lý các vi phạm về môi trường đang chủ yếu xử phạt hành chính, chưa đi sâu điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự để truy tố trước pháp luật, do đó không đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm.

Việc đánh giá tác động môi trường trong một số công trình, dự án đầu tư chưa được quan tâm đúng mức, chưa thực hiện đúng quy trình; công tác theo dõi, kiểm tra về đảm bảo môi trường sau cấp phép và trong quá trình thực hiện dự án thiếu chặt chẽ; một số cá nhân, doanh nghiệp lợi dụng sơ hở, bất chấp pháp luật, coi thường lợi ích, cuộc sống của cộng đồng, để xẩy ra một số vụ việc gây bức xúc trong nhân dân, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và trật tự an toàn, an sinh xã hội.

2. Về công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường phục vụ người dân và doanh nghiệp:

 Công tác cải cách hành chính đã được tập trung chỉ đạo quyết liệt từ nhiều năm nay, nhất là cải cách thủ tục hành chính đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy vậy, thủ tục, cách thức tổ chức giải quyết các công việc của người dân và doanh nghiệp vẫn chưa thật sự thông thoáng, minh bạch, thuận lợi; tinh thần trách nhiệm, phong cách phục vụ của đội ngũ CBCC vẫn chưa có sự cải cách, đổi mới cơ bản và chưa ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ; tình trạng nhũng nhiễu của cán bộ, công chức trong giao dịch hành chính vẫn còn. Việc thực hiện các Nghị quyết 147/NQ-HĐND ngày 17/7/2015 về kết quả giám sát công tác tổ chức bộ máy, biên chế công chức và Nghị quyết 168/NQ-HĐND ngày 12/12/2015 của HĐND tỉnh về kết quả giám sát công tác cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, dân sự, kinh tế liên quan đến giải quyết công việc của công dân và doanh nghiệp còn nhiều nội dung chưa được triển khai kịp thời.

3. Công tác giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân:

Tình hình khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tuy không diễn biến bất thường nhưng đơn khiếu kiện tăng so với cùng kỳ (7,5%); tính chất, mức độ khiếu nại tố cáo ngày càng gay gắt, phức tạp hơn, nhất là các vụ việc liên quan đến công tác quản lý đất đai, bồi thường, giải phóng mặt bằng. Một số kiến nghị, phản ánh liên quan đến lợi ích chính đáng của người dân còn chậm được xử lý, khiến một bộ phận nhân dân bức xúc, thiếu đồng tình. Công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị của công dân ngày càng có những khó khăn, phức tạp, trong khi đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác này, một số lớn còn có nhiều hạn chế về năng lực, nhiệt tình và tâm huyết, cần phải chú trọng bồi dưỡng, kiện toàn để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới.  

4. Công tác giải quyết các vụ việc tồn đọng, phức tạp về an ninh trật tự, tranh chấp dân sự, kinh tế và thi hành án:

Thời gian qua, trên địa bàn đã xảy ra một số vụ việc ảnh hưởng đến tình hình về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội đã được các cơ quan trong khối nội chính kịp thời giải quyết, góp phần ổn định tình hình. Tuy vậy đến nay, vẫn còn một số vụ việc dư luận xã hội quan tâm nhưng chưa được xử lý dứt điểm; có vụ tranh chấp đất đai kéo dài nhiều năm, qua nhiều lần xét xử, phải hoãn phiên tòa nên đến nay vẫn chưa được giải quyết. Trong thi hành án dân sự, có 28 việc còn tồn đọng, trong đó có 04 việc phức tạp, kéo dài, ngoài nguyên nhân do đối tượng chống đối, chây ỳ thì còn do quá trình thu thập chứng cứ của Tòa án không đầy đủ, thiếu cụ thể, nên bản án tuyên không chính xác, có sai sót nhưng chậm được đính chính để thuận lợi cho việc thi hành án… Những vụ việc tồn đọng, kéo dài nêu trên cần phải được tập trung chỉ đạo, phối hợp giải quyết dứt điểm.

  III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT

1. Đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các cấp, các ngành xiết chặt công tác quản lý hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản; tăng cường thanh tra, kiểm soát chặt chẽ các hoạt động đảm bảo về môi trường; tập trung xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm về môi trường đã được phát hiện mà dư luận quan tâm; xây dựng cơ chế phối hợp và gắn trách nhiệm của chính quyền địa phương trong bảo vệ môi trường.

2. Đề nghị UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường phục vụ người dân và doanh nghiệp; xây dựng các “Trung tâm hành chính công”; kiểm soát chặt thái độ, trách nhiệm và tinh thần phục vụ của công chức, viên chức trong giải quyết các công việc của người dân và doanh nghiệp. Thực hiện nghiêm túc các nội dung trong Nghị quyết 147/NQ-HĐND ngày 17/7/2015 và Nghị quyết 168/NQ-HĐND ngày 12/12/2015 của HĐND tỉnh khóa 16.

 3. Đề nghị các cơ quan bảo vệ pháp luật kiên quyết hơn trong đấu tranh, xử lý các loại tội phạm, tệ nạn xã hội; nắm và dự báo đúng tình hình để tham mưu phương án xử lý các tình huống phù hợp. Tăng cường kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, kinh doanh, lưu hành vật tư, hàng hóa gây hại đến môi trường sống và sản xuất của nhân dân. Phối hợp các lực lượng chức năng xử lý dứt điểm các vụ việc phức tạp, tồn đọng kéo dài thuộc trách nhiệm của các cơ quan Tư pháp.