Đại biểu Quốc hội Bùi Thị Quỳnh Thơ, Đoàn Hà Tĩnh phát biểu tại Hội trường.

Góp ý về phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, Đại biểu Quốc hội Bùi Thị Quỳnh Thơ, Đoàn Hà Tĩnh nhấn mạnh: Mặc dù đã có điều chỉnh giảm dự toán so với dự toán năm 2020, nhưng ngân sách Trung ương vẫn hụt thu (29.346 tỷ). Trong khi đó tổng thu ngân sách vẫn tăng trưởng. Vậy cơ cấu thu ngân sách tăng trưởng ở đâu? Thực tế cho thấy, một trong những nội dung tăng trưởng đột biến trong năm nay là từ hoạt động ngân hàng, chứng khoán, đất đai. Vậy có hay không hiện tượng nhiều nhà đầu tư thế chấp vay vốn ngân hàng, lấy tiền trong hệ thống tín dụng, rồi quay vòng; vòng mới là tài sản, còn bong bóng là chứng khoán, bất động sản. Việc tăng thu ngân sách trong mảng đầu tư tài chính này không mang tính bền vững, tiềm ẩn rủi ro ngắn hạn và trung hạn cao. Đề nghị Chính phủ có sự đánh giá toán diện hơn về vấn đề trên.

Đối với phân bổ nguồn thu từ hoạt động xổ số kiến thiết, Luật Ngân sách Nhà nước 2015 quy định sử dụng nguồn thu từ xổ số kiến thiết được phân bổ 100% vào ngân sách địa phương. Tuy nhiên, nguồn thu này có sự chênh lệch giữa các địa phương và các vùng trong cả nước. Năm 2021, chỉ riêng 19 tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam bộ chiếm 84,26% dự toán thu xổ số kiến thiết, chỉ còn 15,74% chia cho 44/63 tỉnh thành còn lại, chưa kể các tỉnh Miền núi phía Bắc khó khăn thì số thu này chỉ chiếm tỷ trọng chưa đến 1% (0,99%). Bên cạnh đó, các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, nguồn thu từ xổ số kiến thiết lại là nguồn thu chủ yếu trong cơ cấu thu ngân sách, nhiều tỉnh thu từ xổ số kiến thiết chiếm từ 30% đến trên 40% tổng thu nội địa.

Theo định mức phân bổ dự toán hàng năm của Bộ Tài chính, từ năm 2017 đến năm 2021, nguồn thu dự toán từ hoạt động xổ số kiến thiết được quy định dành cho đầu tư phát triển các lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, phòng chống thiên tai, biến đổi khí hậu, nông thôn mới. Trong đó lĩnh vực giáo dục, dạy nghề và y tế các tỉnh miền Bắc, miền Trung và Tây Nguyên bố trí tối thiểu 60%, các tỉnh Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long bố trí tối thiểu 50%. Mặc dù phân bổ ngân sách địa phương phụ thuộc vào nguồn thu của địa phương đó, tuy nhiên, đối với lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế là những lĩnh vực quan trọng, thiết yếu cần có sự hỗ trợ của Nhà nước, việc phân bổ nguồn thu như trên là chưa đảm bảo nguyên tắc công bằng.

Tại Báo cáo số 47/BC-CP và Tờ trình số 49 của Chính phủ về phân bổ dự toán ngân sách Trung ương năm 2022, hiện đang dùng thuật ngữ “ưu tiên đầu tư” mà chưa có định mức cụ thể. Vì vậy, đề nghị Chính phủ nghiên cứu có quy định phân bổ đầu tư phát triển đều cho các lĩnh vực giáo dục, y tế trong cả nước, đặc biệt đối với các địa phương có số thu từ hoạt động xổ số kiến thiết thấp, cần được phân bổ và quy định rõ từ nguồn lực khác để đảm bảo cân đối giữa các địa phương trong cả nước và điều quan trọng là định mức phân bổ cần phải được quy định một cách cụ thể, vừa đảm bảo đáp ứng đủ yêu cầu chi tiêu các ngành, lĩnh vực trên vừa đảm bảo đủ để phòng chống dịch.

Về giải pháp phát triển kinh tế số, chuyển đổi số, vấn đề cốt lõi và quan trọng là đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Một trong những nguồn nhân lực chất lượng cao mà thời gian qua dường như chúng ta bỏ sót, khai thác không hiệu quả, hay nói cách khác là bị chảy máu chất xám, đó là các du học sinh, nhận được học bổng từ các trường đại học nước ngoài, nhiều em sau khi tốt nghiệp không trở về nước mà ở lại nước ngoài làm việc, được các tập đoàn, công ty nước ngoài trả lương cao, môi trường làm việc tốt. Thậm chí, trong đại dịch covid vừa qua có nhiều người bản địa ở một số nước thất nghiệp, nhưng những lưu học sinh của chúng ta ở lại làm việc tại các nước đó không ảnh hưởng, điều đó cho thấy chất lượng nguồn nhân lực này là rất cao. Do đó, muốn triển khai thành công mục tiêu kinh tế số và chuyển đổi số, cần thiết phải có chiến lược, chính sách rất mạnh mẽ thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao trở về nước công tác, cống hiến.