Trong những năm qua, hoạt động kỳ họp của HĐND tỉnh Hà Tĩnh đã từng bước được đổi mới về nội dung, phương thức, đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào việc nâng cao vai trò, vị thế, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND tỉnh Hà Tĩnh khoá XVI đã tổ chức 08 kỳ họp, ban hành 83 nghị quyết (trong đó 60 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật, 23 nghị quyết cá biệt). Các kỳ họp HĐND tỉnh ngày càng được nâng cao chất lượng, đảm bảo tính thiết thực và hiệu quả. Nhất là sau khi HĐND tỉnh đã tổ chức Kỳ họp thứ 4 (Kỳ họp chuyên đề) để bàn và ban hành Nghị quyết số 38/2012/NQ-HĐND về việc tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động kỳ họp của HĐND tỉnh, thì chất lượng các kỳ họp đã có bước chuyển tích cực. Nghị quyết đã xác định, trong việc tổ chức kỳ họp HĐND cần quan tâm thực hiện đầy đủ, đồng bộ và gắn kết các công việc sau đây: Tiếp xúc cử tri; chuẩn bị, xây dựng nội dung chương trình kỳ họp; tổ chức thẩm tra các báo cáo, tờ trình và dự thảo các nghị quyết; điều hành thảo luận, tham luận và chất vấn tại kỳ họp; tuyên truyền các hoạt động của kỳ họp..v.v…

Trên cơ sở những kết quả đạt được, tại hội nghị này được sự ủy quyền của Thường trực HĐND tỉnh Hà Tĩnh tôi xin được trao đổi một số giải pháp về đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động kỳ họp của HĐND tỉnh Hà Tĩnh thời gian qua như sau:

          Trước hết là đổi mới nội dung và phương thức tiếp xúc cử tri. Nâng cao trách nhiệm của các đại biểu HĐND tỉnh; Mở rộng các hình thức tiếp xúc cử tri phù hợp, bảo đảm để đại biểu HĐND tỉnh tiếp xúc với cử tri ở đơn vị bầu cử, nơi cư trú, nơi công tác; tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, lĩnh vực, đối tượng, địa bàn mà đại biểu HĐND tỉnh quan tâm. Thực hiện việc tiếp xúc cử tri chéo tại các đơn vị không phải nơi mình ứng cử. Hàng tháng, đại biểu HĐND tỉnh tự tiếp xúc nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, ý kiến, kiến nghị của cử tri, báo cáo về Thường trực HĐND tỉnh để tổng hợp, xử lý trả lời.

          Đối với tiếp xúc cử tri trước kỳ họp, tăng số điểm tiếp xúc cử tri, đảm bảo trung bình mỗi huyện tổ chức từ 4-5 điểm; tổ chức tiếp xúc cử tri về tận thôn xóm, hạn chế thủ tục hành chính, tiếp xúc “đại cử tri”. Nội dung, chương trình, thời gian tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND tỉnh được thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân biết, tham dự. Nội dung báo cáo phải được các đại biểu HĐND tỉnh chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng; báo cáo những nội dung cụ thể mà kỳ họp sẽ quyết định; cần tránh tình trạng báo cáo chung chung, không định hướng, gợi mở được những vấn đề cần cử tri phát biểu. Tại các cuộc tiếp xúc cử tri quy định đại diện lãnh đạo các sở, ban ngành cấp tỉnh, các phòng, ban cấp huyện phải bố trí thời gian tham dự để tiếp thu, giải trình, trả lời các kiến nghị của cử tri đối với những vấn đề có liên quan.

          Sau hội nghị tiếp xúc cử tri, các tổ đại biểu HĐND tỉnh tổ chức làm việc với lãnh đạo địa phương để thống nhất các nội dung về ý kiến, kiến nghị của cử tri và lựa chọn nội dung chất vấn gửi đến Thường trực HĐND tỉnh.  

          Ngoài tiếp xúc tại các điểm tiếp xúc cử tri, cần chủ động mở rộng hình thức liên hệ với cử tri trong thời gian diễn ra kỳ họp như: bố trí đường dây nóng, công bố rộng rãi địa chỉ email của Chủ toạ Kỳ họp, Tổ Thư ký kỳ họp và Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh để thu thập ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi tới kỳ họp. Đối với các ý kiến, kiến nghị của cử tri do đại biểu HĐND tỉnh gửi về hàng quý, Thường trực HĐND tỉnh tổng hợp và sau khi có báo cáo trả lời của các cơ quan chức năng sẽ đăng tải trên Trang thông tin điện tử “Đại biểu nhân dân Hà Tĩnh”. Căn cứ vào nội dung trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri theo từng lĩnh vực, Thường trực HĐND tỉnh phân công trách nhiệm cụ thể cho các ban HĐND, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh theo dõi, đôn đốc việc giải quyết.

          Hai là, Thường trực phối hợp với các Ban HĐND tăng cường giám sát công tác chuẩn bị nội dung, chương trình kỳ họp.  Các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết của UBND tỉnh và các cơ quan hữu quan phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, chu đáo. Chỉ đưa vào chương trình kỳ họp để HĐND tỉnh xem xét, cho ý kiến hoặc quyết định những vấn đề đã được chuẩn bị chu đáo về nội dung, trình đúng thời hạn, thẩm quyền, quy trình, thủ tục theo quy định của pháp luật. Đối với những chính sách có phạm vi tác động rộng, thời gian thực hiện dài phải tổ chức tham vấn ý kiến nhân dân và các đối tượng chịu sự điều chỉnh trước khi trình.

          Hồ sơ, tài liệu của UBND tỉnh và các cơ quan hữu quan gửi đến Thường trực HĐND, các ban HĐND tỉnh để phục vụ cho công tác thẩm tra phải đầy đủ, đảm bảo thời gian, gồm: Toàn văn dự thảo nghị quyết, tờ trình, đề án, báo cáo; các văn bản, tài liệu được xác định làm căn cứ ban hành nghị quyết; bản thuyết minh, giải trình; kết quả tham vấn ý kiến nhân dân và các đối tượng chịu sự điều chỉnh của chính sách (đối với những nghị quyết cần thực hiện tham vấn ý kiến nhân dân); kết quả thẩm định của Sở Tư pháp (đối với những nghị quyết có chứa nội dung quy phạm pháp luật) và các hồ sơ, tài liệu liên quan khác.

          Từ đó việc chuẩn bị các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết được UBND tỉnh và các cơ quan liên quan thực hiện đúng quy trình, thời gian, chất lượng được nâng cao rõ rệt. Khắc phục được tình trạng chậm, chất lượng không cao, và tùy tiện trong việc trình các Đề án.

Ba là, nâng cao chất lượng các báo cáo thẩm tra của các ban HĐND tỉnh: Các ban HĐND tỉnh chủ động tham gia từ đầu với các sở, ngành trong quá trình chuẩn bị xây dựng đề án, dự thảo nghị quyết; tổ chức hội thảo, làm việc với các cơ quan liên quan, tham vấn ý kiến của chuyên gia, các đối tượng chịu sự điều chỉnh và cử tri đối với những vấn đề quan trọng. Mỗi đề án, báo cáo, dự thảo nghị quyết trình HĐND tỉnh đều có một báo cáo thẩm tra riêng. Báo cáo thẩm tra tập trung phân tích, phản biện và nêu rõ chính kiến của các ban HĐND tỉnh (những vấn đề tán thành, không tán thành, nội dung cần bổ sung, hoàn chỉnh và lý do cụ thể; những vấn đề còn ý kiến khác nhau và đề xuất phương án xử lý) về các chính sách được đề xuất trong đề án, báo cáo. Từ đó chất lượng báo cáo thẩm tra được nâng lên. Các báo cáo thẩm tra thực sự là cơ sở tin cậy để các đại biểu HĐND thảo luận và quyết định

Bốn là, đổi mới hoạt động tổ chức điều hành kỳ họp: Công tác điều hành của Chủ toạ kỳ họp được đổi mới, linh hoạt, đảm bảo Khoa học, dân chủ, kỷ cương,  việc tổ chức điều hành kỳ họp tuân thủ theo trình tự, luôn tạo được không khí dân chủ, thẳng thắn. Muốn làm được điều này, Thường trực HDND phải tập trung chỉ đạo để xây dựng chương trình và kịch bản kỳ họp thật sự khoa học chi tiết. Để rút ngắn thời gian đọc văn bản tại các kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh yêu cầu tất cả báo cáo của Thường trực, các Ban HĐND, UBND, VKSND, TAND tỉnh trình bày tại kỳ họp là các báo cáo tóm tắt đã được cô đọng về nội dung (báo cáo đầy đủ đã gửi trước cho các đại biểu HĐND tỉnh qua hộp thư điện tử của từng cá nhân); đồng thời, đối với việc thông qua tờ trình các dự thảo nghị  quyết, Thường trực HĐND tỉnh cũng thỏa thuận với UBND tỉnh cử đại diện thông qua tờ trình trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Thông qua cách làm này, việc đọc các tờ trình, báo cáo không còn kéo dài như trước đây nên thời gian dành cho công tác thảo luận, chất vấn được nâng lên đáng kể.

          Năm là, đổi mới hoạt động chất vấn tại kỳ họp. Trên cơ sở chất vấn của đại biểu HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh dự kiến lựa chọn nhóm vấn đề được cử tri, đại biểu quan tâm để chất vấn trực tiếp tại Hội trường. Phân công các ban HĐND, các tổ đại biểu HĐND tỉnh nghiên cứu, xem xét trước những vấn đề đại biểu HĐND tỉnh chất vấn để có ý kiến tranh luận, phản biện tại phiên chất vấn.

Bố trí thời gian thỏa đáng cho việc trả lời chất vấn trực tiếp tại phiên họp toàn thể. Ngoài chất vấn vấn đề liên quan đến câu hỏi trực tiếp, đại biểu HĐND tỉnh còn có thể chất vấn những vấn đề khác có liên quan đến lĩnh vực mà người trả lời chất vấn phụ trách. Tiến hành chất vấn theo nhóm vấn đề, chất vấn theo hướng đối thoại, tranh luận để tìm ra nguyên nhân của vấn đề, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan và các giải pháp khắc phục.  

Tại các kỳ họp thường kỳ của HĐND, UBND tỉnh và các đơn vị được chất vấn báo cáo kết quả thực hiện nội dung được chất vấn tại kỳ họp trước và chất vấn giữa hai kỳ họp. Giữa 2 kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh phân công các ban HĐND tỉnh giám sát việc thực hiện chất vấn của các cơ quan, cá nhân liên quan.

          Sáu là, nâng cao chất lượng thảo luận, chỉnh lý và thông qua nghị quyết. Bố trí thời gian thảo luận ở tổ và tại phiên họp toàn thể phù hợp với nội dung của kỳ họp. Chủ tọa kỳ họp, chủ tọa phiên thảo luận ở tổ nêu rõ các nội dung cần lấy ý kiến thảo luận của đại biểu HĐND tỉnh; điều hành thảo luận theo hướng tăng cường đối thoại, tranh luận về các vấn đề quan trọng còn nhiều ý kiến khác nhau. Mỗi đại biểu tham gia phát biểu thảo luận ít nhất 1 lần trong năm; nếu không đủ thời gian để phát biểu trực tiếp tại các phiên họp thì đại biểu gửi văn bản cho chủ tọa kỳ họp, ý kiến phát biểu trực tiếp tại phiên họp toàn thể, tại thảo luận ở tổ và ý kiến bằng văn bản có giá trị như nhau.

          Nâng cao chất lượng báo cáo tổng hợp thảo luận ở tổ; bố trí các thành viên trong tổ thư ký kỳ họp chủ trì, phối hợp với cán bộ, chuyên viên Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh làm nhiệm vụ thư ký tổ thảo luận.  

          Tổ thư ký kỳ họp theo kết luận của chủ tọa, tiếp thu ý kiến thẩm tra của các ban HĐND, ý kiến thảo luận của các đại biểu để chỉnh lý dự thảo nghị quyết trước khi đưa ra biểu quyết tại phiên họp toàn thể.

          Đối với những nội dung của nghị quyết mà đại biểu HĐND tỉnh còn có ý kiến đề nghị HĐND tỉnh bổ sung, sửa đổi và được chủ tọa kỳ họp đồng ý thì sau kỳ họp, tổ thư ký tham mưu Thường trực HĐND tỉnh tổ chức họp các ban HĐND tỉnh, các ngành liên quan để thống nhất bổ sung, chỉnh lý, hoàn thiện nghị quyết.

          Bảy là, quan tâm các điều kiện đảm bảo kỳ họp. Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền hoạt động kỳ họp trên các báo, đài địa phương và Trung ương, Trang thông tin điện tử của Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh; tạo điều kiện thuận lợi để báo chí tiếp cận, đưa tin về hoạt động kỳ họp của HĐND tỉnh và bảo đảm việc đưa tin kịp thời, chính xác, khách quan theo quy định của pháp luật. Thực hiện họp báo trước mỗi kỳ họp; truyền hình tất cả các phiên họp và thảo luận tại hội trường.

          Thực hiện cung cấp đầy đủ, kịp thời các tài liệu trình kỳ họp HĐND tỉnh cho đại biểu HĐND tỉnh. Tất cả các văn bản, tài liệu chính thức của kỳ họp được đăng trên kho cơ sở dữ liệu của Trang thông tin điện tử "Đại biểu nhân dân Hà Tĩnh"; được chuyển tải vào máy tính của các đại biểu HĐND tỉnh, giảm việc gửi tài liệu bằng văn bản đến các đại biểu HĐND tỉnh. Đối với các đại biểu là khách mời dự kỳ họp ở địa phương, khi dự họp đăng ký trước địa chỉ thư điện tử để Văn phòng gửi tài liệu qua thư điện tử.  Thực hiện việc gửi ý kiến, góp ý các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết bằng thư điện tử tới chủ tọa kỳ họp, tổ thư k ý kỳ họp (ngoài các ý kiến đã phát biểu trực tiếp tại phiên họp toàn thể và thảo luận ở tổ). Sử dụng có hiệu quả địa chỉ email của chủ tọa kỳ họp, tổ thư ký kỳ họp, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh để tiếp nhận thông tin từ cử tri.

          Tăng cường các điều kiện, cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật và chế độ, chính sách đối với đại biểu HĐND tỉnh. Nâng cao vai trò, trách nhiệm và năng lực chuyên môn của cán bộ, công chức, viên chức Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh để thực hiện tốt công tác tham mưu, giúp việc cho Thường trực HĐND, các ban HĐND tỉnh, chủ tọa kỳ họp, tổ thư ký thực hiện các công việc của kỳ họp.

Trên đây là một số ý kiến trao đổi của Thường trực HĐND tỉnh Hà Tĩnh về việc đổi mới hoạt động tổ chức kỳ họp HĐND. Rất mong được sự góp ý, trao đổi của hội nghị để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử tỉnh Hà Tĩnh nói riêng và các tỉnh Bắc trung Bộ nói chung, đáp ứng với yêu cầu và nguyện vọng ngày càng cao của nhân dân./.