Dự kiến nội dung, chương trình kỳ họp

Ngoài các nội dung thường xuyên của kỳ họp theo luật định, Thường trực HĐND phải dự kiến, lựa chọn được những nội dung sẽ trình ra kỳ họp HĐND lần tiếp theo ngay sau khi kết thúc kỳ họp lần trước. Những nội dung đưa ra kỳ họp trước hết phải sát, đáp ứng yêu cầu thực tế quản lý, điều hành của chính quyền, giải quyết được các nhu cầu bức xúc của tỉnh, đáp ứng được nguyện vọng của cử tri. Xác định được nội dung, chương trình của kỳ họp sớm để từ đó hướng các hoạt động của Thường trực, các ban và các đại biểu vào các nội dung đó để thu thập thông tin, tiến hành giám sát những vấn đề kỳ họp phải quyết định.

Tuy nhiên, có những nội dung Thường trực HĐND đã dự kiến nhưng qua kiểm tra, giám sát thấy rằng công tác chuẩn bị của các cơ quan liên quan không kịp hoặc chuẩn bị chưa chu đáo thì kiên quyết yêu cầu các cơ quan đó phải chuẩn bị lại hoặc hoãn đến các kỳ họp sau. Như vậy các nội dung trình kỳ họp dễ thuyết phục và tạo sự đồng thuận. Chính từ việc quan tâm dự kiến tốt nội dung chương trình tại kỳ họp, các cơ quan chức năng có thời gian để chuẩn bị tốt nhất các điều kiện, để tại kỳ họp, với vai trò chủ tọa Thường trực HĐND tiết kiệm thời gian, đi thẳng vào trọng tâm các vấn đề để xem xét, quyết định.

Điều hành việc gửi và trình bày các báo cáo trình kỳ họp

Thông thường các báo cáo trình mỗi kỳ họp HĐND do UBND tỉnh và các ngành chuẩn bị. Sau khi có báo cáo, các ban HĐND tổ chức thẩm tra. Số lượng các báo cáo trình kỳ họp thường khá lớn. Để chủ động cho công tác chuẩn bị, cần chỉ đạo các chuyên viên của HĐND không thụ động chờ báo cáo mà trực tiếp tiếp cận với các cơ quan được phân công dự thảo báo cáo để đôn đốc. Đồng thời với các thông tin có được trong hoạt động giám sát của mình, Thường trực và các ban trực tiếp tham gia với các cơ quan đó trong việc dự thảo báo cáo. Như vậy các báo cáo trình kỳ họp được chuẩn bị chu đáo, kịp thời gian và đánh giá khách quan, sát thực tiễn, ngắn gọn và có đầy đủ thông tin.

Do lượng thời gian của kỳ họp hạn chế, số lượng các báo cáo lớn nên cần ấn định thời gian trình bày tại Hội trường cho mỗi báo cáo, trong kỳ họp lần thứ II - nhiệm kỳ 2011 - 2016 chúng tôi đã quy định đại biểu HĐND phải tự nghiên cứu các báo cáo, tờ trình mà UBND gửi, tại kỳ họp người đại điện cho Thường trực UBND tỉnh chỉ đọc báo cáo tóm tắt cho tất cả các vấn đề được trình. Như vậy, thời gian dành cho việc thảo luận các báo cáo nhiều hơn, đại biểu có cơ hội để trình bày các quan điểm của mình.

Đối với các báo cáo thẩm tra của các ban HĐND cũng vậy, Thường trực yêu cầu các Ban tóm tắt các báo cáo thẩm tra, chú trọng định hướng những nội dung cần phân tích, đánh giá sâu trong báo cáo, nhất là làm rõ cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn của các báo cáo, đề án, phản biện đối với những vấn đề chưa phù hợp, thiếu căn cứ; đồng thời gợi mở, đề xuất các kiến nghị, giải pháp đối với những vấn đề còn vướng mắc, tạo căn cứ vững chắc giúp các đại biểu tham gia thảo luận, quyết định tại kỳ họp. Thực tiễn cho thấy, qua các kỳ họp HĐND, cơ bản đã khắc phục được tính hình thức, dàn trải của các báo cáo thẩm tra. Các báo cáo thẩm tra của các ban còn bổ sung thêm nhiều thông tin, nhất là đưa ra được những bài học kinh nghiệm cho công tác điều hành chỉ đạo của các cơ quan nhà nước trên các lĩnh vực liên quan.

Chủ trì, phối hợp tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri

Việc tổng họp ý kiến cử tri thông qua các hội nghị TXCT, phải thật sự chu đáo và trách nhiệm. Sau các kỳ tiếp xúc cử tri, Thường trực HĐND tỉnh yêu cầu các tổ đại biểu phân loại và tổng hợp các ý kiến cử tri theo từng lĩnh vực, sau đó chuyển về cho HĐND tỉnh tiến hành tổng hợp trong toàn tỉnh. Sau khi hoàn tất việc tổng hợp ý kiến của cử tri, Thường trực HĐND tỉnh tiến hành gửi cho các cơ quan thông tin công bố rộng rãi cho cử tri, những ý kiến của mình đã được ghi nhận. Đồng thời, Thường trực HĐND tỉnh phân loại ý kiến và gửi đến các địa phương không tổ chức HĐND huyện, các sở, ban, ngành, UBND tỉnh trả lời những ý kiến kiến nghị và phản ánh của cử tri. Tại kỳ họp, ý kiến của cử tri sẽ được Thường trực UBMTTQ tỉnh trình bày và được truyền hình trực tiếp

Các ý kiến phản ánh, kiến nghị phải được trả lời bằng văn bản trước khi kỳ họp khai mạc, để gửi cho các đại biểu HĐND xem xét giám sát việc trả lời có thật sự cầu thị và đúng trọng tâm mà cử tri đặt ra. Nếu các trả lời không đạt chất lượng, các đại biểu có thể chất vấn tại kỳ họp hoặc yêu cầu trả lời sau kỳ họp; nếu vẫn tiếp tục né tránh Thường trực HĐND sẽ giám sát và có yêu cầu giải quyết theo thẩm quyền.

Chuẩn bị và điều hành các nội dung thảo luận

Việc thảo luận của các đại biểu là rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng kỳ họp, Thường trực HĐND với vai trò là chủ tọa kỳ họp đặc biệt quan tâm đến công tác này. Các báo cáo trình kỳ họp thường đề cập đến rất nhiều vấn đề, nếu các đại biểu thảo luận theo báo cáo thì sẽ dẫn đến tình trạng dàn trải, không sâu sắc, thiếu tập trung, đại biểu sẽ ngại phát biểu ý kiến. Trong công tác chuẩn bị kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh đã cô đọng các báo cáo, đồng thời thông qua hoạt động giám sát của mình, thống nhất với các ban để xây dựng bản gợi ý các nội dung cần thảo luận dưới dạng các câu hỏi theo các nhóm vấn đề. Bản gợi ý này được gửi tới các đại biểu dự họp cùng với các tài liệu kỳ họp để các đại biểu nghiên cứu và thảo luận. Kết quả các đại biểu thảo luận phân tích sâu hơn, đi thẳng vào vấn đề, phát hiện được những nội dung mà trong báo cáo chưa đề cập hoặc đề cập chưa sát chưa đúng thực tế, công tác tổng hợp từ đó cũng thuận tiện, dễ dàng hơn.

Theo chúng tôi, để các phiên thảo luận tại kỳ họp có chất lượng, Chủ toạ kỳ họp cần có sự định hướng rõ ràng, gợi ý nội dung thảo luận tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm của địa phương, những vấn đề cử tri đang quan tâm, định hướng phát triển KT-XH của địa phương... Qua nghiên cứu trước các văn bản, đại biểu cho ý kiến về những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương, từ đó đề xuất các giải pháp khắc phục. Quá trình đại biểu thảo luận phải thể hiện được ý thức trách nhiệm với địa phương, với cử tri trên tinh thần xây dựng và luôn luôn lưu ý các đại biểu không nên sử dụng diễn đàn nói về những vấn đề cá nhân, làm chệch hướng nội dung, ảnh hưởng thời gian kỳ họp. Hướng các đại biểu tập trung đóng góp ý kiến vào những vấn đề thuộc lĩnh vực mình am hiểu, nhằm đóng góp có hiệu quả và trách nhiệm vào sự phát triển của địa phương.

Điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn

Trước mỗi kỳ họp Thường trực gửi tới các đại biểu HĐND một phiếu yêu cầu các câu hỏi chất vấn của đại biểu hoặc cử tri qua hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu. Các ban HĐND, các tổ đại biểu cũng chuẩn bị các vấn đề cần chất vấn. Văn phòng có trách nhiệm tổng hợp, phân loại. Thường trực HĐND, sau khi họp với các ban và thông qua Đảng–Đoàn HĐND quyết định những vấn đề cần chất vấn tại kỳ họp và gửi câu hỏi chất vấn tới Thường trực UBND tỉnh yêu cầu chuẩn bị báo cáo trả lời bằng văn bản gửi tới Thường trực HĐND. Các báo cáo trả lời đều được lưu hành như tài liệu chính thức của kỳ họp, nhưng tùy điều kiện cụ thể Chủ tọa kỳ họp quyết định báo cáo chất vấn nào sẽ trình bày báo cáo trả lời, còn lại chủ tọa kỳ họp thông báo tóm tắt tới các đại biểu dự họp để nghiên cứu, xem xét để có thể chất vấn trực tiếp bổ sung.

Chất vấn và trả lời chất vấn là một nội dung quan trọng và nhạy cảm tại kỳ họp. Các câu hỏi chất vấn thường rất dễ gây cho các ngành, các cấp bị chất vấn những ức chế về tâm lý, thậm chí có khi gây nên những hiệu ứng nóng tại hội trường. Thông thường tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, chúng tôi dành một ngày cho việc chất vấn và trả lời. Thủ trưởng các cơ quan trả lời chất vấn phải chuẩn bị chu đáo bằng văn bản trả lời các yêu cầu chất vấn mà thường trực HĐND đã chuyển trước kỳ họp, đồng thời phải nắm thật chắc tình hình ngành mình, địa phương mình để trả lời những vấn đề mà các đại biểu chất vấn trực tiếp trên hội trường. Trong quá trình chất vấn và trả lời chất vấn, chủ tọa kỳ họp cũng phải thường xuyên gợi ý cho các đại biểu hướng các nội dung chất vấn theo đúng chủ đề trọng tâm của kỳ họp hoặc các vấn đề bức xúc của ngành, địa phương. Những vấn đề đại biểu chất vấn nhưng đã được kết luận tại các cuộc họp khác của tỉnh hoặc tỉnh đã có chủ trương giải quyết thì chủ tọa phải thông báo cho các đại biểu dự họp nắm được. Điều cần lưu ý là chủ tọa kỳ họp phải lưu ý các đại biểu cần tránh chất vấn theo kiểu “đánh đố” người trả lời hoặc gây không khí căng thẳng không cần thiết cho kỳ họp.

Và một điều quan trọng, sau mỗi câu hỏi khi người bị chất vấn trả lời xong, chủ tọa kỳ họp phải có ý kiến tổng kết vấn đề, đưa ra chính kiến dựa trên những dữ liệu do người chất vấn và trả lời chất vấn mang lại. Nếu kết luận mang tính trách nhiệm cao, sẽ được đại biểu và cử tri hoan nghênh, còn không thì ngược lại. Vấn đề này thể hiện tầm và tâm của chủ tọa kỳ họp.