Hiện nay trên địa bàn Hà Tĩnh có 6 cơ quan báo chí, 7 Văn phòng đại diện của các báo của Trung ương đóng trên địa bàn, 13 phóng viên thường, 9 phóng viên có thông báo của Ban Biên tập hoạt động trên địa bàn. Ngoài Cổng Thông tin điện tử của tỉnh http://hatinh.gov.vn còn có 46 trang thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị đang hoạt động; 52 bản tin của các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, các huyện, thành phố, thị xã…

Toàn cảnh hội nghị nâng cao năng lực giám sát, phản biện xã hội của Báo chí và những người làm báo

Trong suốt chiều dài lịch sử đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng dân tộc, báo chí Việt Nam nói chung và Hà Tĩnh nói riêng đã luôn thể hiện vai trò là một lực lượng cách mạng quan trọng, góp phần đắc lực cho mỗi bước thành công trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn hiện nay, yêu cầu của thực tiễn đã đòi hỏi báo chí cách mạng Việt Nam phát triển chức năng giám sát, phản biện xã hội.

Báo chí Hà Tĩnh tích cực, chủ động thực hiện hiệu quả chức năng giám sát và phản biện xã hội

Phát huy tốt vai trò, trách nhiệm là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, của các tổ chức, đoàn thể xã hội và diễn đàn của nhân dân; thời gian qua, Báo chí Hà Tĩnh đã thông tin nhanh nhạy, đầy đủ, toàn diện về mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, góp phần tích cực vào công cuộc đấu tranh chống tiêu cực, khẳng định rõ hơn chức năng phản biện xã hội của báo chí. Đội ngũ những người làm báo của tỉnh nhà đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển KT-XH của tỉnh. Báo chí đã kịp thời thông tin, định hướng dư luận, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị của các cấp ủy Đảng, chính quyền, góp phần để Hà Tĩnh có những bước phát triển vững chắc trong sự nghiệp đổi mới. Nhiều vấn đề được các báo, đài vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao, định hướng thông tin rõ ràng, tạo được hiệu ứng xã hội tích cực và thiết thực. Việc phản ánh toàn diện những vấn đề nổi cộm trong đời sống xã hội, tích cực tham gia đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, quan liêu, lãng phí của báo chí tỉnh nhà trong thời gian qua góp phần vào việc bổ sung, hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật; nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của nhà nước.

Thể hiện trách nhiệm của mình trước những vấn đề lớn của xã hội, đội ngũ những người làm báo tỉnh nhà đã luôn bám sát cơ sở, phát hiện những vấn đề bức xúc trong xã hội, được dư luận quan tâm, góp phần quan trọng vào việc thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội trên địa bàn. Rất nhiều vấn đề liên quan đến những tiêu cực đất đai trên địa bàn tỉnh, nhất là tại huyện Nghi Xuân đã liên tục được Báo Hà Tĩnh đưa tin, từ đó, trở thành tâm điểm trong các cuộc họp tiếp xúc cử tri và cuối cùng là xử lý dứt điểm, công khai, công bằng những sai phạm của cán bộ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Những vấn đề trong giải quyết tồn đọng đất đai dẫn đến ra đời của Quyết định số 2005/QĐ-UBND của UBND tỉnh, vấn đề lãng phí trong các dự án nước sạch nông thôn, những vấn đề liên quan đến việc dạy thêm, học thêm, lạm thu trong các trường học, việc cấm con em tới trường tại vùng dự án hay các điểm sáp nhập trường học... đều được nêu lên và mang tính giám sát, phản biện mạnh mẽ.

Đặc biệt, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới, khi Hà Tĩnh được Trung ương đánh giá là một địa phương có nhiều cách làm hay, sáng tạo. Có được điều này, ngoài sự chỉ đạo quyết liệt, nỗ lực của các cấp uỷ đảng, chính quyền thì có thể nói là sự vào cuộc của báo chí. Báo Hà Tĩnh, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Tĩnh đã làm tốt việc giám sát, phản biện, nêu những cách làm hay, sáng tạo, chỉ ra những bất cập tại các địa phương trong quá trình thực hiện các tiêu chí, các chính sách để từ đó có sự điều chỉnh. Rất nhiều bản tin, nhiều chương trình Nông thôn mới, các chương trình toạ đàm bằng sự giám sát của các nhà báo, đưa ra các thông tin, mổ xe, phân tích và hướng đến những điều tốt đẹp hơn. Cũng nhờ những thông tin, những bài viết của đội ngũ người làm báo đưa ra những bất cập của một số tiêu chí mà góp phần tạo ra những kiến nghị, đề xuất để Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 342/QĐ-TTg sửa đổi 5 tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM tại Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 trong các tiêu chí số 7 chợ nông thôn, số 10 thu nhập, 12 về cơ cấu lao động, 14 về giáo dục và 15 về y tế; cũng từ báo chí đã chỉ ra những vướng mắc trong quá trình thực hiện Quyết định số 26, 09 của UBND tỉnh về hỗ trợ lãi suất, bổ sung, điều chỉnh thành Quyết định 23 về việc thực hiện hỗ trợ lãi suất (HTLS) vay vốn tại các tổ chức tín dụng (TCTD) để phát triển sản xuất từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh”... Tóm lại, với trách nhiệm và lòng tự trọng của những người làm báo, thời gian qua, báo chí Hà Tĩnh và đội ngũ những người làm báo trên địa bàn tỉnh đã thực sự tham gia tích cực, có hiệu quả trong việc giám sát và phản biện xã hội, góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh nhà. Sự phản ánh kịp thời của các báo đã góp phần giúp cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành liên quan khắc phục những tồn tại trong công tác quản lý, đề ra giải pháp xử lý các vấn đề báo chí nêu, đồng thời rút kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo, điều hành, được dư luận đồng tình, hưởng ứng, tạo sự ổn định, thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển.

Một số giải pháp để báo chí thực hiện tốt chức năng phản biện, giám sát xã hội

Thứ nhất, tăng cường hiệu lực thi hành của pháp luật, tạo điều kiện cho báo chí thực hiện vai trò giám sát và phản biện xã hội của mình. 

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm và ban hành nhiều văn bản quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm Luật Báo chí vẫn có xu hướng gia tăng, gây khó khăn cho quá trình tác nghiệp của các nhà báo, nhất là khi thực hiện những tác phẩm báo chí đấu tranh chống tiêu cực. Theo thống kê của Hội Nhà báo Việt Nam, trong 5 năm trở lại đây, đã có khoảng 40 vụ nhà báo bị hành hung. Do vậy, các cấp lãnh đạo cần thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, xử lý nghiêm những hiện tượng vi phạm Luật Báo chí, cản trở nhà báo hoạt động nghề nghiệp đúng pháp luật, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho báo chí phát huy hiệu quả giám sát, phản biện xã hội.

Thứ hai, coi trọng việc nâng cao dân trí và thúc đẩy mọi hình thức phát huy quyền dân chủ của nhân dân một cách công khai, minh bạch.

Để nhận thức đúng đắn, đầy đủ vai trò của phản biện xã hội trên báo chí, những người tham gia ý kiến phản biện cần có trí tuệ khoa học, tinh thần thiện chí, thái độ xây dựng, nhận định và đánh giá sự kiện, vấn đề vì lợi ích chung của toàn xã hội. Nâng cao dân trí, do đó, trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng trong quá trình dân chủ hóa đời sống xã hội. Nâng cao dân trí là nâng tầm tri thức, để công chúng có khả năng hiểu và tham gia sâu rộng hơn đến các vấn đề xã hội, tạo dựng bầu không khí dân chủ, công khai, xây dựng tiền đề hiệu quả cao cho giám sát và phản biện xã hội. Bên cạnh đó, người làm báo nâng tầm tri thức để nhìn nhận, đánh giá sự việc thấu đáo, tổ chức thông tin chính xác và định hướng dư luận đúng đắn, phù hợp.

Thứ ba, nâng cao chất lượng hoạt động báo chí. Báo chí thực hiện chức năng giám sát xã hội thông qua các kênh thông tin và bằng chuyên môn nghiệp vụ.

Báo chí là nhân tố, là phương tiện có sức mạnh đặc biệt to lớn trong việc định hướng nhận thức, hình thành dư luận xã hội. Báo chí là một lực lượng rất quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả của phản biện xã hội trong tiến trình xây dựng một xã hội thực sự dân chủ. Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, mỗi thông tin trên báo chí đều có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến vị thế, diện mạo của quốc gia, dân tộc. Do đó, mọi sự phản biện xã hội trên báo chí, phải xuất phát từ cái tâm trong sáng của nhà báo Việt Nam vì lợi ích của quốc gia dân tộc, vì quyền lợi chính đáng của nhân dân và phải nhằm tạo nên sự đồng thuận cao trong xã hội. Báo chí cần thực hiện nhiệm vụ là kênh thông tin hữu ích giúp Đảng, chính quyền lãnh đạo, điều hành và quản lý tốt hơn mọi lĩnh vực trong cuộc sống, lấy mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội và xây dựng một xã hội “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” làm phương châm hành động và điều này cần thể hiện ở mọi nội dung đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng