Thị trấn Đồng Lộc hôm nay

Ngã ba bất tử

Hà Tĩnh, mảnh đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống cách mạng và văn hóa, nơi có nhiều tên đất, tên người đã gắn liền với những trang sử hào hùng của dân tộc. Trong đó, Ngã ba Đồng Lộc là địa danh đã trở thành huyền thoại trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Xác định được vị trí chiến lược của Ngã ba Đồng lộc, từ năm 1964 đến năm 1972 Ngã ba Đồng Lộc bị Đế quốc Mỹ đánh phá liên tục và năm 1968 là năm ác liệt nhất. Từ tháng 4 đến tháng 10 năm 1968, Ngã ba Đồng Lộc phải gánh chịu gần 50.000 quả bom các loại, bình quân mỗi 1m2 đất nơi đây phải gánh chịu trên 3 quả bom, mặt đất bị biến dạng, đất đá bị cày đi xới lại, hố bom chồng lên hố bom, Ngã ba Đồng Lộc nổ tung lên, không có một bóng cây, ngọn cỏ nào có thể mọc nổi.

Để giữ vững mạch máu giao thông từ Bắc vào Nam được thông suốt, hàng trăm, hàng ngàn các chiến sỹ và nhân dân đã ngã xuống. Trong đó phải kể đến sự hy sinh anh dũng của tiểu đội 10 cô gái thanh niên xung phong (TNXP) thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội 55. Trưa ngày 24-7-1968, Tiểu đội 4 được lệnh san lấp hố bom sau khi máy bay Mỹ liên tục ném bom phá nát tuyến đường vận tải để nhanh chóng thông đường cho xe qua. Nhận nhiệm vụ xong, các cô đến hiện trường gấp rút triển khai công việc. Họ làm việc không ngơi tay, vừa cười, vừa nói và đã 3 lần các cô bị vùi lấp nhưng đều rũ đất đá đứng dậy tiếp tục làm việc. 16h30 phút, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc. Một quả bom rơi xuống ngay sát miệng hầm - nơi 10 cô gái của tiểu đội 4, Đại đội 552 đang tránh bom.

Tất cả các chị đã hy sinh khi đang ở độ tuổi mười tám, đôi mươi và vẫn chưa có ai lập gia đình. Càng khâm phục hơn khi đến ngày thứ 3 đồng đội mới tìm thấy thi thể của chị Hồ Thị Cúc trên đồi Trọ Voi trong tư thế ngồi, đầu đội nón, bên cạnh là cái cuốc, 10 đầu ngón tay bị ứa máu vì đang bới đất để tìm đường ra. Các chị hy sinh nhưng tên tuổi, chiến công của các chị vẫn còn vang vọng đến muôn đời sau. Các chị đã vĩnh viễn nằm tại ngã ba huyết mạch Bắc - Nam này như họ đã chung một chiến hào lúc còn sống. Tên tuổi 10 cô gái TNXP đã trở thành bất tử.

Ngày nay, Khu di tích lịch sử Ngã ba Đồng Lộc được Đảng, Nhà nước, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đầu tư xây dựng, chọn làm nơi tưởng niệm TNXP toàn quốc nhằm góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho đồng bào cả nước. 50 năm qua, sự sống đã hồi sinh mạnh mẽ nơi ngã ba huyền thoại này và trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng cho lớp lớp thế hệ mai sau. Đây cũng là “bệ phóng” cho sự phát triển của xã Đồng Lộc nói riêng, huyện Can Lộc nói chung.

“Bệ phóng” cho tương lai

Chiến tranh đã lùi vào quá khứ, cuộc sống đã hồi sinh ngay trên “tọa độ chết” năm xưa. Hình ảnh Ngã ba Đồng Lộc quật khởi vươn lên giữa mưa bom bão đạn còn là minh chứng cho sự vươn lên ở “túi bom” Đồng Lộc. Từ một vùng đất cằn cỗi, nghèo nàn, Đồng Lộc đang dần vươn lên. Xã Đồng Lộc thuộc vùng Tây Nam của huyện Can Lộc, có diện tích tự nhiên 1.869ha, dân số thường trú 4.981 người, địa hình đa dạng phức tạp và nhiều tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội, có vị trí chiến lược quan trọng cả về kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh. Sau hơn 26 năm xây dựng kể từ khi tái lập tỉnh, xã Đồng Lộc đã có những bước phát triển mạnh mẽ, hội tụ đầy đủ các điều kiện để phát triển thành một đô thị thị trấn với những lý do chủ yếu sau:

Thứ nhất, xã Đồng Lộc là trung tâm cụm xã miền núi phía Tây Nam của huyện Can Lộc, là đầu mối giao thông của khu vực, có vị trí giao cắt các tuyến đường quan trọng của tỉnh Hà Tĩnh gồm: Quốc lộ 15, 15B, Tỉnh lộ 6, nhiều tuyến huyện lộ; cách Quốc lộ 1A 6km, đường Hồ Chí Minh 10km, cách trung tâm huyện Can Lộc 6km, cách thành phố Hà Tĩnh 20km... Đây là điều kiện thuận lợi để xã Đồng Lộc mở rộng quan hệ kinh tế và giao lưu với các vùng khác trong huyện, trong tỉnh, trong nước và nước ngoài.

Thứ hai, xã Đồng Lộc với di tích Ngã ba Đồng Lộc được xếp hạng Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1989, Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia đặc biệt trên hệ thống đường Hồ Chí Minh huyền thoại vào năm 2013, đã và đang được đầu tư xây dựng ngày một khang trang. Nhiều công trình kiến trúc đặc biệt đã được xây dựng như: Khu mộ 10 nữ TNXP, Nhà bia tưởng niệm TNXP toàn quốc, Sa bàn chiến đấu, Nhà bảo tàng, Tháp chuông Đồng Lộc, cụm tượng 10 nữ TNXP và nhiều công trình văn hóa tâm linh khác đang được đầu tư xây dựng. Đây là địa chỉ đỏ giáo dục đạo đức truyền thống, cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau, là điểm du lịch tâm linh, chứa đựng bao huyền thoại thiêng liêng và cao cả, hàng năm thu hút trên 300 ngàn lượt đồng bào cả nước và du khách quốc tế về thăm; là điều kiện thuận lợi để địa phương phát triển du lịch tâm linh.

Thứ ba, xã Đồng Lộc nói chung và Ngã Ba Đồng Lộc nói riêng có vị trí rất quan trọng trong mạng lưới giao thông chiến lược Bắc - Nam qua địa bàn Hà Tĩnh, là giao điểm của đường 15 và các đường liên tỉnh, là địa bàn trọng yếu về quốc phòng an ninh. Do vậy việc tăng cường xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, khu vực phòng thủ vững chắc, củng cố thế trận an ninh quốc phòng, an ninh Nhân dân, bảo đảm được thế trận an ninh liên hoàn trên các tuyến xã miền núi là hết sức cần thiết.

Xuất phát từ vai trò, vị trí và tiềm năng của xã Đồng Lộc, các cấp, các ngành từ Trung ương tới địa phương đã sớm có chủ trương đầu tư xây dựng và phát triển xã Đồng Lộc trở thành một trung tâm kinh tế, văn hoá của vùng Tây Nam huyện Can Lộc. Trong những năm qua, xã Đồng Lộc có nhiều thành tựu nổi bật trong phát triển kinh tế - xã hội: tốc độ tăng trưởng kinh tế luôn duy trì ở mức cao, giai đoạn 2014 - 2017 bình quân đạt 13,2%/năm; đến cuối năm 2017 thu nhập bình quân đầu người đạt 29,8 triệu đồng/người/năm; cơ cấu kinh tế từng bước được chuyển dịch theo hướng tích cực, tỷ trọng nông nghiệp giảm dần, tỷ trọng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, thương mại tăng, tổng thu ngân sách năm 2017 đạt 22,40 tỷ đồng; tốc độ đô thị hoá ngày càng nhanh, hệ thống các công trình hạ tầng đã và đang được đầu tư xây dựng theo hướng đồng bộ... Điều đó đã dẫn tới yêu cầu, đòi hỏi phải giải quyết tốt những vấn đề quản lý đô thị như quản lý đất đai, cấp giấy phép xây dựng nhà ở, giấy phép kinh doanh, đặc biệt là quản lý quy hoạch, quản lý sử dụng tài nguyên đất, thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật như giao thông, điện, nước... và các công trình văn hóa, giáo dục, y tế, thương mại, du lịch... đang đặt ra hết sức cấp bách. Thực tiễn công tác quản lý nhà nước trên địa bàn đòi hỏi sự ra đời của một bộ máy chính quyền đô thị quy mô thị trấn, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của địa phương.

Với các lý do nêu trên, việc thành lập thị trấn Đồng Lộc thuộc huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh là cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội; phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch tổng thể đơn vị hành chính, các định hướng quy hoạch, phát triển đô thị; phù hợp trình độ quản lý, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo động lực cho việc phát triển kinh tế - xã hội cho vùng Tây Nam huyện Can Lộc nói riêng và vùng Tây Bắc tỉnh Hà Tĩnh nói chung. Để đáp ứng được với nguyện vọng của nhân dân và yêu cầu cho sự phát triển, ngày 06/4/2018 HĐND tỉnh đã tiến hành kỳ họp thứ 6 (kỳ họp chuyên đề) để thông qua Đề án về đề nghị thành lập thị trấn Đồng Lộc, huyện Can Lộc và trình lên cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Khi thị trấn Đồng Lộc ra đời sẽ hình thành nên cực tăng trưởng kinh tế - xã hội ở vùng Tây Bắc của tỉnh và Tây Nam huyện Can Lộc, tạo động lực to lớn đẩy nhanh sự phát triển kinh tế - xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, khai thác tiềm năng và lợi thế của khu vực, góp phần phân công lại lao động giữa các vùng, miền trong huyện Can Lộc và tỉnh Hà Tĩnh. Thị trấn mới mọc lên nơi “toạ độ chết” ở Ngã ba Đồng Lộc sẽ là niềm vui không chỉ riêng cho Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh mà cho đồng bào cả nước và bà con đang sinh sống ở nước ngoài.