Giảm nghèo bền vững, tạo sinh kế cho người dân

Hà Tĩnh là tỉnh còn nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội, thường xuyên bị ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ, dịch bệnh, nguy cơ nghèo và tái nghèo rất cao, nhưng với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, Chương trình được triển khai hiệu quả, góp phần giảm nghèo nhanh, đảm bảo mức giảm tỷ lệ hộ nghèo 0,89% năm (Cuối năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo là 3,79% thấp hơn so với khu vực Bắc Trung Bộ là 4,99%, tỷ lệ hộ cận nghèo là 4,04% thấp hơn so với khu vực Bắc Trung Bộ là 5,05%), đạt kế hoạch Trung ương giao, không còn xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, xã đặc biệt khó khăn miền núi, thôn đặc biệt khó khăn.

Chương trình mỗi xã một sản phẩm góp phần phát triển kinh tế nhiều địa phương

Tỉnh đã triển khai kịp thời, đồng bộ các cơ chế, chính sách giảm nghèo của Trung ương. Trong đó thực hiện hiệu quả các chính sách, an sinh xã hội như hỗ trợ tiền điện, hỗ trợ bảo hiểm y tế, hỗ trợ học tập, học phí, hỗ trợ các thành viên hộ nghèo, người có công với cách mạng và một số chính sách hỗ trợ đột xuất khác. Hà Tĩnh cũng thể chế hóa nhiều chính sách giảm nghèo phù hợp với thực tế của địa phương, có nhiều biện pháp, giải pháp mang tính đột phá trong thực hiện công tác giảm nghèo, nhất là việc huy động nguồn lực xã hội hóa từ các doanh nghiệp và toàn xã hội để thực hiện Chương trình hỗ trợ xây dựng nhà văn hóa cộng đồng kết hợp tránh bão, lũ, nhà ở kiên cố cho người có công, hộ nghèo, hộ bị thiệt hại do thiên tai, hỗ trợ học sinh nghèo đạt điểm cao học đại học. Chỉ tính riêng trong năm 2021, 2022 và 6 tháng đầu năm 2023 toàn tỉnh đã huy động hỗ trợ xây dựng 56 nhà văn hóa cộng đồng và hỗ trợ xây dựng mới 4.096 nhà ở cho người có công, hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn và hộ bị thiệt hại do thiên tai, với tổng kinh phí thực hiện hơn 392 tỷ đồng.

Quan tâm xây dựng các mô hình giảm nghèo; công tác truyền thông giảm nghèo đa chiều được chú trọng triển khai với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Các hoạt động giám sát, đánh giá chương trình được tổ chức thường xuyên, định kỳ.

Đến nay, 75% người có khả năng lao động được hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp. Giai đoạn 2021 -2023 toàn tỉnh có 61 mô hình giảm nghèo, có 50 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất; hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người lao động có thu nhập thấp; mỗi năm tổ chức 15-20 hội nghị đối thoại về chính sách giảm nghèo ở các cấp, các ngành.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh đã kết nối các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân để hỗ trợ xây dựng 59 ngôi nhà nhân ái trên địa bàn tỉnh với tổng kinh phí vận động 4,6 tỷ đồng (ảnh baohatinh.vn)

Tuy nhiên, còn một số khó khăn, vướng mắc:

- Hiện chưa có quy định khái niệm: “ người lao động có thu nhập thấp”; “vùng nghèo, vùng khó khăn”, do đó chưa thể xác định đối tượng để mở các lớp đào tạo nghề hoặc xác định đối tượng hỗ trợ. Bên cạnh đó, Hà Tĩnh có hơn 60% hộ nghèo hơn 30% hộ cận nghèo không có khả năng lao động nên số lượng đối tượng để đào tạo nghề thuộc Chương trình khá hạn chế.

- Quy trình, hồ sơ, thủ tục triển khai các mô hình, dự án phát triển sản xuất thuộc Chương trình còn phức tạp so với những giai đoạn trước đây, dẫn đến khó khăn trong tổ chức triển khai thực hiện, nhất là ở cộng đồng, cấp xã.

Tập trung phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Hà Tĩnh có 02 thôn thực hiện Chương trình là Bản Rào Tre, xã Hương Liên và Bản Giàng, xã Hương Vĩnh, huyện Hương Khê. Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền các cấp luôn quan tâm việc hỗ trợ đồng bào các dân tộc thiểu số và miền núi phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.

Mức thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số và miền núi đạt 32,2 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm hằng năm. 100% đường giao thông nông thôn được nhựa hóa, bê tông hóa, đảm bảo nhu cầu đi lại. Giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, nhà ở (Đã hỗ trợ 26 hộ, trong đó: 14 hộ nghèo, 12 hộ cận nghèo, 10 hộ thoát nghèo; với tổng số kinh phí 9 triệu đồng để mua nông cụ phục vụ sản xuất), nước sinh hoạt (Có 59 hộ được giải quyết nước sinh hoạt); hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm cho 35 hộ dân.

Tết Chăm Cha Bới tại bản Rào Tre (Hương Liên, Hương Khê).

Quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông, nhà văn hóa, trường mầm non, trạm y tế xã. Tổ chức các lễ, tết truyền thống, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc, như duy trì và bảo tồn 03 lễ hội truyền thống: Chăm cha Bới, Tết Lấp lỗ tại Bản Rào Tre (xã Hương Liên), Lễ Cha leng tại Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh); có 01 làng bản, buôn truyền thống phục vụ phát triển du lịch; có 02 mô hình văn hóa truyền thống được xây dựng, câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian được thành lập, số thiết chế văn hoá, thể thao thôn được đầu tư; xây dựng 02 điểm đến du lịch tiêu biểu vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được xây dựng. Từ đó, góp phần quan trọng trong đảm bảo an sinh xã hội, tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, còn gặp một số khó khăn, vướng mắc:

- Chương trình mới triển khai thực hiện được 01 năm, vốn bố trí thực hiện từ tháng 5/2022. Quá trình thực hiện tỉnh gặp khó khăn đối với việc áp dụng quy định tại khoản a , mục 9 , Quyết định 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về Tiểu dự án 1- Đầu tư phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, dân tộc có khó khăn đặc thù. Hà Tĩnh có 02 thôn được hưởng chính sách, dẫn đến một số nội dung cần thiết đầu tư, nhằm phục vụ nhu cầu cấp thiết của đồng bào dân tộc thiếu số thuộc các dự án khác không được áp dụng.

- Việc duy trì các mô hình phát triển sản xuất tại thôn, bản dân tộc, miền núi còn khó khăn do các hộ gia đình chưa chủ động trong sản xuất, chưa chịu khó tìm tòi, nghiên cứu để phát triển và nhân rộng các mô hình.

- Tình trạng hôn nhân cân huyết (hiện có 01 cặp vợ chồng), tình trạng mất cân bằng giới tính trong độ tuổi vị thành niên (nam gấp 3 lần so với nữ); việc giảm tỷ lệ hộ nghèo đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại Bản Rào Tre và Bản Giàng, xã Hương Liên, huyện Hương Khê gặp khó khăn.

Lồng ghép hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia

Quá trình triển khai các chương trình, Hà Tĩnh đã lồng ghép các chính sách, tích hợp các nguồn vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia và các nguồn vốn khác, nhất là lồng ghép các chính sách về hỗ trợ làm đường giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng trong xây dựng nông thôn mới; khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới; giảm nghèo và đảm bảo an sinh xã hội,… nhằm thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Tuy nhiên , địa bàn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số chỉ thực hiện trên địa bàn 02 thôn thuộc xã Hương Liên, huyện Hương Khê; Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững hiện 29/29 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển đã thoát khỏi tình trạng xã nghèo, không còn xã đặc biệt khó khăn miền núi, không còn thôn đặc biệt khó khăn, dẫn đến việc thực hiện lồng ghép địa bàn đối với 02 chương trình này hầu như không thực hiện được; việc lồng ghép với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cũng bị hạn chế.

Việc lồng ghép đối với nguồn vốn đầu tư phát triển giữa 3 chương trình trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh không thực hiện được, do nội dung đầu tư của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững không phù hợp với các chương trình mục tiêu quốc gia khác.