Lấy giáo dục lý tưởng cách mạng và đạo đức lối sống là nền tảng vững chắc cho tư tưởng

Xác định việc xây dựng “thành trì” tư tưởng phải bắt đầu từ gốc rễ, từ việc bồi đắp lý tưởng, đạo đức cho mỗi con người, đặc biệt là thế hệ trẻ, Hà Tĩnh đã đặt công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống lên vị trí hàng đầu. Trọng tâm của công tác này là việc triển khai sâu rộng, hiệu quả Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

Việc học tập và làm theo Bác đã trở thành công việc thường xuyên, tự giác của các cấp ủy, tổ chức đảng và đông đảo cán bộ, đảng viên. Tỉnh đã chỉ đạo đưa nội dung này vào sinh hoạt chi bộ hàng tháng, gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII, XIII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo đã xuất hiện, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ. Tiêu biểu như mô hình “Sổ vàng làm theo lời Bác”, “Hũ gạo tiết kiệm”, “Vườn rau nghĩa tình”... không chỉ mang ý nghĩa giáo dục mà còn tạo ra những giá trị vật chất, tinh thần thiết thực, giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn, tăng cường tình đoàn kết trong cộng đồng. Theo kế hoạch sơ kết 3 năm thực hiện Kết luận số 01-KL/TW, cấp tỉnh dự kiến khen thưởng 18 tập thể và 18 cá nhân điển hình, cho thấy sự ghi nhận và khích lệ đối với các nỗ lực này trong giai đoạn 2021-2024 [1].

Trong ngành giáo dục - đào tạo, việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh được xem là nhiệm vụ trọng yếu. Sở Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các nhà trường lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục đạo đức, lý tưởng vào các môn học chính khóa như Ngữ văn, Lịch sử, Giáo dục công dân. Các hoạt động ngoại khóa được tổ chức đa dạng, phong phú như: tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử Đảng, về cuộc đời và sự nghiệp Chủ tịch Hồ Chí Minh; các buổi sinh hoạt chuyên đề, tọa đàm về văn hóa ứng xử, kỹ năng sống; các chương trình về nguồn, tham quan các “địa chỉ đỏ” như Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc, Khu lưu niệm Bác Hồ về thăm Hà Tĩnh, Khu di tích Tổng Bí thư Trần Phú... Những hoạt động này giúp thế hệ trẻ không chỉ hiểu sâu sắc hơn về lịch sử hào hùng của dân tộc mà còn bồi đắp lòng yêu nước, niềm tự hào và ý thức trách nhiệm của công dân. Mô hình “Giờ chào cờ bổ ích” được nhiều trường học, như THCS Nguyễn Du, duy trì đều đặn với hình thức sân khấu hóa, tuyên truyền hiệu quả về phòng chống bạo lực học đường, an toàn giao thông, văn hóa sử dụng mạng xã hội [2].

Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong giáo dục tư tưởng

Các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội như Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh... được xem là “cánh tay nối dài” của Đảng, là cầu nối quan trọng đưa chủ trương, đường lối của Đảng đến với đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân. Tại Hà Tĩnh, vai trò này đã được phát huy một cách hiệu quả. Tỉnh đoàn Hà Tĩnh đã thể hiện rõ vai trò xung kích trên mặt trận tư tưởng. Nổi bật là việc thành lập và duy trì hiệu quả hoạt động của các Câu lạc bộ Lý luận trẻ. Các câu lạc bộ này quy tụ những cán bộ đoàn, đoàn viên ưu tú, có khả năng lý luận, trở thành lực lượng nòng cốt trong việc tuyên truyền, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, đặc biệt là trên không gian mạng [3]. Đoàn Thanh niên các cấp thường xuyên tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị với chủ đề “Tự hào tiến bước dưới cờ Đảng”, “Tuổi trẻ Hà Tĩnh sắt son niềm tin với Đảng”; triển khai hiệu quả chương trình “Rèn luyện đoàn viên” với các tiêu chí cụ thể về nhận thức chính trị, đạo đức lối sống.

Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp đẩy mạnh phong trào thi đua “Xây dựng người phụ nữ Hà Tĩnh thời đại mới yêu nước, nhân ái, tự lực, tự cường, khát vọng vươn lên”, gắn với cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”. Thông qua các buổi sinh hoạt chi hội, các mô hình câu lạc bộ, Hội Phụ nữ đã khéo léo lồng ghép tuyên truyền, giáo dục chị em về vai trò của người phụ nữ trong việc giữ gìn giá trị văn hóa gia đình, nuôi dạy con cái trở thành những công dân tốt, có ích cho xã hội, tạo ra những “pháo đài” gia đình vững chắc trước sự xâm nhập của những luồng tư tưởng độc hại.

Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh cũng tích cực vào cuộc. Hội Nông dân vận động hội viên thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững, qua đó khẳng định tính ưu việt của chính sách “tam nông” của Đảng. Hội Cựu chiến binh với phương châm “Cựu chiến binh gương mẫu” luôn là tấm gương sáng về lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, tích cực tham gia giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Truyền thông chính thống và công tác chống tin giả, thông tin xấu độc

Trong thời đại bùng nổ thông tin, không gian mạng vừa là cơ hội, vừa là thách thức lớn đối với công tác tư tưởng. Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị triệt để lợi dụng internet và mạng xã hội để tung tin giả, xuyên tạc, chống phá Đảng và Nhà nước. Nhận diện rõ nguy cơ này, Hà Tĩnh đã triển khai một cuộc chiến quyết liệt và bài bản trên mặt trận này.

Tỉnh đã thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo 35 các cấp theo tinh thần Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị. Ban Chỉ đạo 35 tỉnh đã phát huy vai trò hạt nhân, chỉ đạo các lực lượng chức năng, nòng cốt là Công an tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, phối hợp chặt chẽ, tạo thành một mạng lưới vững chắc để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Lực lượng chức năng đã chủ động nắm tình hình, phát hiện sớm và xử lý nghiêm các đối tượng có hành vi đăng tải, lan truyền thông tin sai sự thật. Theo báo cáo của cơ quan chức năng, chỉ trong thời gian từ đầu năm 2020, lực lượng chức năng đã xác minh, xử lý 61 trường hợp vi phạm, trong đó xử phạt vi phạm hành chính 22 trường hợp với số tiền 127,5 triệu đồng [4]. Công an tỉnh đã nghiên cứu, xây dựng và đưa vào vận hành “Phần mềm giám sát thông tin xấu, độc trên không gian mạng tại Hà Tĩnh”, một công cụ công nghệ hiệu quả giúp tự động rà quét, phát hiện và cảnh báo sớm các nguồn tin độc hại [5].

Song song với việc “chặn” và “chống”, Hà Tĩnh đặc biệt coi trọng việc “xây”, lấy thông tin tích cực để đẩy lùi tiêu cực. Các cơ quan báo chí của tỉnh như Báo Hà Tĩnh, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh đã không ngừng đổi mới nội dung và hình thức, nâng cao tính hấp dẫn, tính định hướng trong các sản phẩm báo chí. Thông tin về các chủ trương, chính sách mới, các mô hình phát triển kinh tế hiệu quả, các gương người tốt, việc tốt được cập nhật nhanh chóng, chính xác, lan tỏa năng lượng tích cực trong xã hội. Năm 2023, hệ thống tuyên giáo từ tỉnh đến cơ sở đã ban hành 1.578 văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn công tác tuyên truyền; riêng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã tham mưu, ban hành 83 văn bản chỉ đạo, định hướng cho các cơ quan báo chí, cho thấy sự chủ động và quyết liệt trong công tác này [6].

Phối hợp giáo dục gia đình - nhà trường - xã hội

“Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt”. Nhận thức sâu sắc lời dạy của Bác, Hà Tĩnh luôn chú trọng xây dựng và phát huy cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa ba môi trường giáo dục quan trọng nhất đối với sự hình thành nhân cách con người: gia đình, nhà trường và xã hội. UBND tỉnh đã ban hành nhiều kế hoạch, chương trình hành động cụ thể nhằm tăng cường sự phối hợp này. Tiêu biểu là Kế hoạch số 109/KH-UBND ngày 22/3/2024 về việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác phòng, chống bạo lực học đường, tội phạm và vi phạm pháp luật ở học sinh, sinh viên [7]. Kế hoạch này quy định rõ trách nhiệm của từng bên: nhà trường chủ động cung cấp thông tin về tình hình học tập, rèn luyện của học sinh cho gia đình; gia đình có trách nhiệm phối hợp với giáo viên chủ nhiệm trong việc quản lý, giáo dục con em; chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội tạo môi trường sống an toàn, lành mạnh, tổ chức các sân chơi bổ ích cho thanh thiếu nhi.

Tỉnh cũng triển khai sâu rộng “Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình”, khuyến khích các gia đình xây dựng nếp sống văn hóa, ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo, vợ chồng hòa thuận. Sở Tư pháp được giao nhiệm vụ tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật về hôn nhân gia đình, đẩy mạnh công tác hòa giải ở cơ sở, giải quyết kịp thời các mâu thuẫn, không để phát sinh thành điểm nóng [8]. Sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ này đã tạo ra một vòng tay bảo vệ vững chắc, giúp thế hệ trẻ Hà Tĩnh phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ, có đủ bản lĩnh để “miễn dịch” trước những cám dỗ và những luồng tư tưởng lệch lạc.

Đổi mới phương pháp giáo dục tư tưởng và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ

Công tác tư tưởng là công tác với con người, đòi hỏi sự tinh tế, thấu hiểu và phương pháp phù hợp. Để tránh sự khô cứng, giáo điều, Hà Tĩnh đã không ngừng đổi mới phương pháp giáo dục tư tưởng theo hướng gần gũi, sinh động, dễ tiếp thu. Thay vì những buổi nói chuyện một chiều, nhiều địa phương, đơn vị đã tổ chức các diễn đàn đối thoại, tọa đàm, các cuộc thi sân khấu hóa. Cuộc thi viết chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được triển khai sâu rộng, thu hút sự tham gia của đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân. Chỉ tính riêng tại huyện Hương Sơn, cuộc thi lần thứ ba năm 2023 đã nhận được 802 tác phẩm dự thi, cho thấy sức lan tỏa và hiệu ứng tích cực của cách làm này [9].

Ngành giáo dục thành phố Hà Tĩnh đang thí điểm các mô hình trường học mới như “trường tự chủ chất lượng cao”, nơi học sinh không chỉ học kiến thức mà còn được phát triển toàn diện về năng khiếu, thể chất thông qua các câu lạc bộ thể thao, nghệ thuật, ngoại ngữ... [10]. Cách làm này giúp giáo dục tư tưởng, đạo đức được thẩm thấu một cách tự nhiên qua các hoạt động tập thể, xây dựng cho các em lối sống lành mạnh, tích cực.

Yếu tố con người luôn được xác định là then chốt. Do đó, tỉnh đặc biệt quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ và năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, từ cấp tỉnh đến cơ sở. Trường Chính trị Trần Phú thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, cán bộ ban tuyên giáo các cấp. Ngành giáo dục chú trọng bồi dưỡng chính trị, tư tưởng cho đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, Lịch sử. Toàn ngành hiện có 22.300 cán bộ, giáo viên, với tỷ lệ đạt chuẩn và trên chuẩn ngày càng cao, là lực lượng nòng cốt trong việc truyền thụ tri thức và giáo dục nhân cách cho thế hệ trẻ [11].

Như vậy nhìn lại chặng đường 5 năm qua, có thể khẳng định công tác chống “lệch chuẩn” về tư tưởng ở Hà Tĩnh đã đạt được những kết quả toàn diện, đáng ghi nhận. Sự ổn định về chính trị - xã hội, niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng được củng cố, kinh tế - xã hội phát triển ổn định là những minh chứng rõ nét nhất cho hiệu quả của công tác này. Hà Tĩnh đã thành công trong việc kết hợp hài hòa giữa “xây” và “chống”, trong đó lấy “xây” là cơ bản, lâu dài; kết hợp giữa giáo dục, thuyết phục với các biện pháp hành chính, pháp luật; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân.

Những bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn Hà Tĩnh có giá trị tham khảo sâu sắc. Đó là bài học về sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sâu sát, thường xuyên của cấp ủy đảng các cấp; bài học về việc phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu; bài học về sự đổi mới không ngừng trong nội dung, phương thức công tác tư tưởng cho phù hợp với thực tiễn; và quan trọng nhất là bài học về việc dựa vào dân, phát huy sức mạnh của nhân dân trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Tuy nhiên, cuộc đấu tranh chống “lệch chuẩn” về tư tưởng vẫn còn nhiều thách thức ở phía trước. Các thế lực thù địch sẽ không từ bỏ âm mưu chống phá; sự phát triển của công nghệ thông tin tiếp tục đặt ra những vấn đề mới. Hơn lúc nào hết, tỉnh nhà cần tiếp tục nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, không ngừng đổi mới, sáng tạo, triển khai quyết liệt, đồng bộ hơn nữa các giải pháp. Cần tiếp tục làm tốt công tác dự báo, nắm chắc tình hình tư tưởng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân để có những giải pháp xử lý kịp thời, hiệu quả. Phải xây dựng được đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng thực sự “vừa hồng, vừa chuyên”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực và uy tín để thuyết phục, tập hợp quần chúng.

Với truyền thống cách mạng kiên cường, với những kinh nghiệm quý báu đã được đúc kết, với niềm tin son sắt vào sự lãnh đạo của Đảng, chắc chắn rằng Hà Tĩnh sẽ tiếp tục là một điểm sáng, một “pháo đài” vững chắc trên mặt trận tư tưởng, góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tài liệu tham khảo:

1. Báo Hà Tĩnh (2023). Hà Tĩnh ban hành kế hoạch sơ kết thực hiện Kết luận 01 về học và làm theo Bác. Số ra ngày 21/11/2023.
2. Báo Giáo dục và Thời đại (2021). Hà Tĩnh: Trường học chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Số ra ngày 03/09/2021.
3. Cổng thông tin điện tử Trung ương Đoàn (2021). Hà Tĩnh: Phát huy vai trò của CLB lý luận trẻ trong đấu tranh, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đăng ngày 20 tháng 08 năm 2021.
4. Cổng thông tin điện tử Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh (2020). Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW. Đăng ngày 17 tháng 11năm 2020.
5. Cổng thông tin điện tử Công an tỉnh Hà Tĩnh (2024). Nghiên cứu, xây dựng phần mềm giám sát thông tin xấu, độc trên không gian mạng tại Hà Tĩnh. Đăng ngày 15 tháng 5 năm 2024.
6. Cổng thông tin điện tử tỉnh Hà Tĩnh (2023). Tăng cường công tác nắm bắt dư luận xã hội, định hướng báo chí. Đăng ngày ngày 13 tháng 12 năm 2023.
7. UBND tỉnh Hà Tĩnh (2024). Kế hoạch số 109/KH-UBND ngày 20 tháng 3 năm 2024 của UBND tỉnh Hà Tĩnh về việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để phòng, chống bạo lực học đường, giai đoạn 2024 - 2030.
8. UBND tỉnh Hà Tĩnh (2023). Kế hoạch số 45/KH-UBND ngày 9 tháng 02 năm 2023  về thực hiện chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030.
9. Cổng thông tin điện tử Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh (2023). Huyện ủy Hương Sơn sơ kết 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị. Đăng ngày 10 tháng 7 năm 2023.
10. Báo Hà Tĩnh (2024). Thấy gì trong đổi mới phương pháp giáo dục toàn diện ở TP Hà Tĩnh? Số ra ngày 13 tháng 5 năm 2024.
11. Cổng thông tin điện tử Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh (2023). Ngành Giáo dục Hà Tĩnh: Quan tâm chăm lo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới. Đăng ngày 03 tháng 12 năm 2023.