Giám sát trọng tâm, trọng điểm

Năm 2022, Ban Văn hóa - Xã hội đã tổ chức 07 đợt giám sát, khảo sát; trong đó, tập trung chủ yếu cho cuộc giám sát chuyên đề “Công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2020-2022” và việc thực hiện các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, các quy định của pháp luật trên lĩnh vực được giao.

Đoàn giám sát Ban Văn hóa – xã hội HĐND tỉnh làm việc với trường Cao đẳng Kỹ thuật Việt - Đức Hà Tĩnh về công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm giai đoạn 2020-2022

Qua giám sát chuyên đề công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm đã khẳng định, ghi nhận những kết quả đạt được như: các chủ trương, chính sách về đào tạo nghề, giải quyết việc làm từng bước được hoàn thiện; nguồn lực ngân sách đầu tư cho sự nghiệp đào tạo, giáo dục nghề nghiệp, giải quyết việc làm ngày càng được quan tâm; việc thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp bước đầu đạt được một số kết quả nhất định; số lượng lao động nông thôn được học nghề ngày càng tăng, hình thành nhiều mô hình sản xuất có hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập, hỗ trợ giảm nghèo, đảm bảo đời sống, an sinh xã hội cho người dân và thúc đẩy sự phát triển của tỉnh.

Bên cạnh đó, Ban cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế như: một số cấp ủy, chính quyền chưa thực sự quan tâm đến công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm; nhận thức của một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp và người dân còn hạn chế. Việc kết nối giữa người lao động, người học nghề - cơ sở đào tạo nghề - đơn vị tư vấn, dịch vụ việc làm và doanh nghiệp hiệu quả chưa cao. Công tác dự báo nhu cầu về nhân lực có tay nghề cao và cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa sát thực tế, thiếu gắn kết; chất lượng một số ngành nghề đào tạo vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã được sắp xếp từng bước nhưng một số chỉ tiêu chưa đạt; quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết của một số trường nghề, trung tâm GDNN-GDTX còn có những bất cập. Cơ sở vật chất đào tạo nghề chưa đồng bộ, nhiều trang thiết bị cũ, lạc hậu. Tỷ lệ giáo viên so với quy mô tuyển sinh được cấp phép chưa đảm bảo quy định; chế độ chính sách và đời sống của giáo viên dạy nghề còn khó khăn. Công tác quản lý nhà nước về lao động, việc làm còn có những bất cập. Hoạt động của Trung tâm dịch vụ việc làm, sàn giao dịch việc làm hiệu quả chưa cao. Giải quyết việc làm cho lực lượng lao động đến tuổi và học sinh, sinh viên tốt nghiệp ra trường còn nhiều khó khăn…

Đoàn giám sát chuyên đề về công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2020-2022 đã làm việc với trường Cao đẳng Công nghệ Hà Tĩnh

Trên cơ sở những kết quả đạt được và các tồn tại, hạn chế, Ban đã kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các cơ quan, đơn vị liên quan tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước, đẩy mạnh tuyên truyền hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật về đào tạo nghề và giải quyết việc làm; quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và Trung tâm dịch vụ việc làm tỉnh; rà soát, đánh giá, tham mưu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách về giáo dục nghề nghiệp và giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh; chú trọng công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh; nâng cao chất lượng khảo sát, điều tra, dự báo nhu cầu nguồn nhân lực, trên cơ sở đó xây dựng chiến lược đào tạo nguồn nhân lực phù hợp, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động gắn với phát triển kinh tế - xã hội tỉnh.

Ngoài giám sát chuyên đề, Ban đã tập trung giám sát những vấn đề đang được cử tri quan tâm, tác động lớn đến đời sống người dân như: việc thực hiện các quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn tỉnh; tình hình thực hiện các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh trên lĩnh vực giáo dục và đào tạo; công tác quản lý, tổ chức các hoạt động lễ hội tại một số di tích; công tác quản lý, xây dựng, nâng cấp, tu bổ các công trình ghi công liệt sỹ trên địa bàn tỉnh; tình hình hoạt động của một số đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch.

Thực tiễn cho thấy việc đi sâu giám sát một lĩnh vực nào đó, đi đến ngọn nguồn, phản ánh đúng bản chất vấn đề để cùng tìm hướng tháo gỡ là một hình thức giám sát mang lại hiệu quả cao.

Trọng tâm, trọng điểm thể hiện trước hết ở cách lựa chọn đề tài giám sát. Các nội dung thuộc lĩnh vực giám sát của Ban rất rộng, vậy chọn vấn đề như thế nào cho phù hợp và hiệu quả. Nếu phạm vi giám sát quá rộng sẽ sa vào tình trạng ôm đồm, dàn trải, dẫn đến nội dung giám sát chung chung, mờ nhạt, chỉ nắm được biểu hiện bên ngoài mà không đi trúng thực chất vấn đề. Bởi vậy, Ban xác định chỉ lựa chọn nội dung hẹp, có khi chỉ là một khía cạnh vấn đề để giám sát chuyên sâu. Chẳng hạn, đối với giáo dục Ban chỉ chọn giám sát việc thực hiện các Nghị quyết của HĐND tỉnh trên lĩnh vực này hoặc lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch Ban quan tâm hoạt động của các đơn vị sự nghiệp còn nhiều khó khăn. Đối với giám sát chuyên đề, việc chọn chủ đề hẹp và bố trí thời gian hợp lý, cùng với đó là việc phân bổ quá trình giám sát thành hai giai đoạn: khảo sát thu thập thông tin và giám sát chính thức đã giúp cho các thành viên Ban có đầy đủ thông tin về kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và đi đến cùng nguyên nhân, trách nhiệm. Từ đó có cơ sở để đưa ra các kết luận, kiến nghị cụ thể, xác đáng và có tính thuyết phục cao. Việc đưa ra các kiến nghị cụ thể, rõ người, rõ việc sẽ là cơ sở để Ban tiếp tục làm tốt công tác hậu giám sát, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các nội dung mà Ban đã kiến nghị. Có thể nói, việc đổi mới cách thức giám sát từ chiều rộng sang chiều sâu cũng là một yếu tố góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Văn hóa - Xã hội, là con đường đưa các đại biểu đi sâu đi sát vào thực tiễn, đối chiếu với các chủ trương, chính sách đã được ban hành, đồng hành với các cơ quan quản chuyên môn khắc phục những khó khăn bất cập, góp phần đưa chính sách vào cuộc sống và giúp Hội đồng nhân dân tỉnh đưa ra những quyết sách phù hợp với tình hình thực tiễn, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân.

Nâng cao chất lượng thẩm tra

Năm 2022, ngoài các báo cáo kinh tế - xã hội, có 15 dự thảo Nghị quyết chuyên đề lĩnh vực văn hóa - xã hội được trình tại 7 kỳ họp, trong đó có những nghị quyết có tính tổng thể như: Nghị quyết quy định một số chính sách giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội; Nghị quyết thông qua chính sách đào tạo nghề và giải quyết việc làm giai đoạn; Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đối với lĩnh vực Y tế công lập; Nghị quyết quy định một số chính sách phát triển văn hóa, thể thao, du lịch; Nghị quyết quy định một số chính sách đối với giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên. Các Nghị quyết còn lại nhằm cụ thể hóa quy định của Trung ương, như: Quy định nội dung, mức chi tổ chức các kỳ thi, cuộc thi, hội thi trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh; phân bổ dự toán vốn sự nghiệp ngân sách trung ương năm 2022 thực hiện Chương trình phát triển công tác xã hội và Chương trình trợ giúp xã hội đối với người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; quy định mức thu học phí trong các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh… Đây là những nghị quyết có tầm ảnh hưởng rộng, phạm vi tác động lớn, liên quan trực tiệp đến đời sống vật chất, tinh thần của người dân, góp phần quan trọng để hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu trên lĩnh vực văn hóa - xã hội của tỉnh nhà.

Đối với báo cáo kinh tế - xã hội, theo chức năng, nhiệm vụ, Ban tiến hành thẩm tra lĩnh vực do mình phụ trách. Theo đó, trên cơ sở các nội dung đã được đánh giá trong báo cáo định kỳ của Ủy ban nhân dân tỉnh, đối chiếu với kết quả giám sát, khảo sát của Ban, xem xét tính chính xác, tính phù hợp của các vấn đề trong báo cáo của Ủy ban nhân dân và các ngành; so sánh kết quả đạt được với cùng kỳ năm trước để nhìn nhận, đánh giá khách quan, thực chất kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ (thông thường, báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh đánh giá rất đậm phần kết quả đạt được nhưng lại đánh giá khá sơ sài phần tồn tại, hạn chế), vì vậy báo cáo thẩm tra của các Ban sẽ thẳng thắn chỉ ra các hạn chế, khuyết điểm, từ đó đề xuất bổ sung các nhiệm vụ, giải pháp để khắc phục hạn chế; đây là những nội dung quan trọng để Hội đồng nhân dân tỉnh nghiên cứu, cân nhắc xây dựng các mục tiêu, chỉ tiêu đưa vào nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội hàng năm.

Đối với thẩm tra các tờ trình, dự thảo nghị quyết, trên cơ sở phân công của Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh, Ban đã chủ động xây dựng kế hoạch thẩm tra, phối hợp với các cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan chuyên môn có liên quan. Chủ động trong công tác thẩm tra các báo cáo, đề án, tờ trình ngay từ khi được Ủy ban nhân dân tỉnh mời tham dự các phiên họp thường kỳ để thảo luận, thống nhất các nội dung trình kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh. Do đó, đã tiếp cận được thông tin sớm, chủ động về kế hoạch, thời gian xây dựng báo cáo thẩm tra.

Để việc thẩm tra thực sự có chất l­ượng, công tác chuẩn bị rất quan trọng. Việc này được bắt đầu từ khi xây dựng chương trình công tác của Ban, căn cứ Nghị quyết về kỳ họp thường lệ được ban hành từ cuối năm trước, Ban chủ động lên kế hoạch giám sát, khảo sát về các nội dung sẽ trình tại các kỳ họp. Chẳng hạn, để chuẩn bị cho công tác thẩm tra dự thảo Nghị quyết quy định một số chính sách phát triển giáo dục, Ban Văn hóa - Xã hội đã tổ chức giám sát về kết quả thực hiện các chính sách pháp luật trên lĩnh vực giáo dục. Qua giám sát, đã khẳng định những kết quả đạt được cần tiếp tục phát huy; những hạn chế, bất cập cần phải điều chỉnh, bổ sung hoặc thay thế. Ban đã đưa ra được một số kiến nghị xác đáng, trong đó đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh “Chỉ đạo việc sơ kết, đánh giá kết quả thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh trên lĩnh vực giáo dục, đặc biệt, sơ kết việc thực hiện Nghị quyết số 96/2018/NQ-HĐND giai đoạn 1 (2018 - 2021); trên cơ sở đó, kịp thời có giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế để triển khai thực hiện tốt hơn trong giai đoạn tiếp theo. Nghiên cứu, xây dựng dự thảo Nghị quyết mới có tính tổng thể, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay”. Trên cơ sở nội dung của báo cáo, Tờ trình, dự thảo Nghị quyết, lãnh đạo Ban phân công nhiệm vụ cho bộ phận chuyên viên tham mưu giúp việc nghiên cứu báo cáo, Tờ trình, dự thảo Nghị quyết và các tài liệu có liên quan. Xác định rõ đối t­ượng, phạm vi, thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến vấn đề cần thẩm tra, tham mưu tổ chức khảo sát nếu thấy cần thiết, công việc này đ­ược tiến hành khẩn tr­ương, liên tục, khai thác vấn đề từ nhiều nguồn thông tin một cách trung thực, chính xác, khách quan, toàn diện có đối chiếu và kiểm chứng.

Quá trình thẩm tra, Ban Văn hóa - Xã hội đi sâu phân tích những vấn đề trọng tâm để Hội đồng nhân dân tỉnh tập trung thảo luận, cân nhắc, chú trọng làm rõ những khả năng và điều kiện để triển khai thực hiện Nghị quyết trong thực tiễn. Từ kiến nghị của Ban, các phiên thảo luận tổ, thảo luận tại hội trường và hoạt động chất vấn được các đại biểu tích cực tham gia và có kết quả thiết thực, góp phần giúp đại biểu có cơ sở để thảo luận, xem xét tính chân thực, tính hợp pháp và tính khả thi của các báo cáo, đề án, tờ trình tại kỳ họp.

Trưởng ban Văn hóa - Xã hội Hội đồng nhân dân tỉnh Đào Thị Anh Nga báo cáo thẩm tra tại Kỳ họp thứ 11.

Để đạt được những kết quả trên, quá trình thẩm tra các báo cáo, đề án, tờ trình, Ban đã tập trung xem xét những nội dung cơ bản đó là:

Về tính hợp pháp: Đối chiếu nội dung dự thảo với các quy định của Hiến pháp, pháp luật để xem xét nội dung đảm bảo không trái với những quy định của Hiến pháp, luật và thẩm quyền của Hội đồng nhân dân. Chẳng hạn, dự thảo Nghị quyết Quy định nội dung, mức chi tổ chức các kỳ thi, cuộc thi, hội thi trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo quy định mức chi cho các chức danh thuộc 10 nhóm nhiệm vụ trong chuẩn bị, tổ chức các kỳ thi, cuộc thi, hội thi (tăng 01 nhóm nhiệm vụ so với Thông tư 69/2021/TT-BTC), trong từng nhóm nhiệm vụ, có bổ sung một số chức danh. Theo quy định tại khoản 3 Điều 21 Nghị định 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật ngân sách nhà nước quy định thẩm quyền của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định định mức phân bổ và chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu ngân sách thì: “... những chế độ chi có tính chất tiền lương, tiền công, phụ cấp, trước khi quyết định phải có ý kiến của Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các bộ quản lý ngành, lĩnh vực trực tiếp”. Tuy nhiên, hồ sơ trình thẩm tra của Ủy ban nhân dân tỉnh chưa có ý kiến của các bộ, ngành Trung ương. Do vậy, trong báo cáo thẩm tra của Ban Văn hóa - Xã hội đã nêu rõ “không bổ sung vào Nghị quyết các chức danh ngoài quy định tại Thông tư 69/2021/TT-BTC”.

Khi đã có đầy đủ căn cứ pháp lý thì một vấn đề không thể bỏ qua, đó chính là tính thực tiễn. Nội dung phải phù hợp với điều kiện đặc thù của tình hình kinh tế -xã hội, quốc phòng - an ninh địa phương, đảm bảo khi được thông qua, quá trình thực hiện sẽ nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân. Do vậy, đối với những nội dung quan trọng, phạm vi rộng, đối tượng tác động lớn, Ban tổ chức đi khảo sát thực tế, nắm tình hình tại địa phương, đơn vị, gặp gỡ, tham vấn ý kiến của một số đối tượng chịu sự tác động của Nghị quyết. Đây là bước thu thập thông tin, xem xét tính khả thi, sát thực tiễn của các chính sách, làm cơ sở để tiến hành làm việc, đồng hành với các ngành trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết. Ví dụ: Dự thảo Nghị quyết Quy định mức thu học phí đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên công lập được Ủy ban nhân dân tỉnh dự kiến trình tại Kỳ họp thứ 8 Hội đồng nhân dân tỉnh khóa XVIII quy định mức thu học phí bằng mức sàn thấp nhất và phân vùng áp dụng mức thu theo quy định tại Nghị định 81 là đúng quy định pháp luật nhưng qua giám sát, tiếp xúc cử tri, Ban Văn hóa - Xã hội nhận thấy việc tăng học phí đột ngột trong bối cảnh người dân vừa trải qua khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid là chưa phù hợp với tình hình thực tiễn nên Ban đã đề nghị Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh có ý kiến với Ủy ban nhân dân tỉnh rút tờ trình, nghiên cứu, chuẩn bị kỹ lưỡng, tham mưu chính sách hỗ trợ một phần mức đóng học phí của người dân và trình tại kỳ họp tiếp theo.

Các phiên họp thẩm tra của Ban dành thời gian cho các thành viên bàn bạc, thảo luận, đánh giá nội dung văn bản và trao đổi thẳng thắn, cởi mở giữa các thành viên Ban với đại diện cơ quan trình. Kết quả thẩm tra được thể hiện bằng báo cáo thẩm tra của Ban sẽ trình tại kỳ họp của Hội đồng nhân dân. Báo cáo nêu bật được các nội dung được và chưa được của dự thảo; đồng thời, đưa ra các kiến nghị cụ thể của Ban đối với các nội dung đã thẩm tra; trong đó nêu rõ những điểm nào còn có ý kiến khác nhau, điểm nào có thể chấp nhận để thông qua, điểm nào cần tiếp tục thảo luận để bổ sung, hoàn chỉnh. Thậm chí, một số dự thảo Nghị quyết còn có ý kiến khác nhau, Ban đã kiến nghị với Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh thống nhất với Ủy ban nhân dân tỉnh chưa đưa vào chương trình kỳ họp.

So với kế hoạch hoạt động năm 2022, cơ bản các cuộc giám sát, khảo sát được thực hiện theo đúng dự kiến đề ra; tập trung vào những nội dung quan trọng, được cử tri, Nhân dân và dư luận quan tâm. Phương thức giám sát tiếp tục được đổi mới theo hướng đi sâu vào những nội dung cụ thể, đi sát đến tận cơ sở. Đây cũng là một năm ban hành khá nhiều chính sách trên lĩnh vực văn hóa - xã hội. Báo cáo thẩm tra của Ban tại các kỳ họp được đại biểu HĐND và cử tri ghi nhận, đánh giá cao, là cơ sở quan trọng giúp đại biểu HĐND quyết định các vấn đề quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh