Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh Nguyễn Huy Hùng trình bày báo cáo thẩm tra tại Kỳ họp thứ 15, HĐND tỉnh khóa XVII

Theo đó, Ban Pháp chế HĐND tỉnh cho rằng: Sáu tháng đầu năm 2020, mặc dù trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, phát triển kinh tế -xã hội của tỉnh gặp nhiều khó khăn nhưng tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vẫn đảm bảo ổn định; công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án tiếp tục chuyển biến tích cực; công tác thanh tra, xử lý vi phạm hành chính, đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí được tăng cường; tình hình khiếu nại, tố cáo cơ bản ổn định, ít phát sinh các vụ việc mới phức tạp; cải cách hành chính được quan tâm.

Về công tác quốc phòng, quân sự địa phương, đảm bảo an ninh, trật tự và đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật. Lực lượng vũ trang và các cơ quan chức năng đã thực hiện nghiêm túc công tác quốc phòng, quân sự địa phương, đảm bảo an ninh biên giới, tuyến biển. Tổ chức tốt lễ giao quân, ra quân huấn luyện năm 2020, phối hợp tốt với Ban Chỉ đạo phòng chống dịch Covid-19 và ngành y tế trong tiếp nhận, cách ly các trường hợp từ vùng dịch về trên địa bàn tỉnh. Duy trì nghiêm chế độ trực sẵn sàng chiến đấu và bố trí lực lượng, phương tiện tham gia xử lý các tình huống… Tuy vậy, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trên địa bàn vẫn còn diễn biến phức tạp, số vụ phạm pháp hình sự trên địa bàn tỉnh tăng so với cùng kỳ năm 2019. Tội phạm về ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp; tội phạm liên quan cho vay lãi nặng ngày càng tinh vi hơn. Tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản diễn ra ở một số địa phương với nhiều thủ đoạn (chiếm quyền sử dụng tài khoản mạng xã hội đánh cắp thông tin, thông báo trúng thưởng hoặc giả danh các cơ quan tư pháp yêu cầu chuyển tiền để chiếm đoạt tài sản với số lượng lớn). Tội phạm trộm cắp tài sản vẫn còn chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm hình sự (46,4%). Đáng chú ý, xảy ra một số vụ việc liên quan đến mâu thuẫn gia đình và xâm hại tình dục đối với trẻ em dưới 16 tuổi gây bức xúc dư luận xã hội. Tình hình tai nạn giao thông đường bộ tiếp tục diễn biến phức tạp. Tình trạng sử dụng mạng xã hội để đăng tải, phát tán thông tin không đúng sự thật, gây hoang mang dư luận có lúc, có nơi chưa được kiểm soát.

Về lĩnh vực quốc phòng, quân sự địa phương, qua khảo sát về công tác tuyển giao quân năm 2020, cho thấy một số vấn đề cần được quan tâm: Trách nhiệm của Hội đồng nghĩa vụ quân sự một số đơn vị cấp xã chưa cao; việc quản lý công dân trong độ tuổi, công khai, niêm yết danh sách công dân thuộc diện miễn, tạm hoãn gọi nhập ngũ và đủ điều kiện gọi nhập ngũ chưa chặt chẽ; trình độ của công dân được tuyển chọn nhập ngũ còn thấp. Tình trạng sử dụng các thủ thuật để làm sai lệch kết quả khám tuyển nhằm trốn tránh nghĩa vụ quân sự còn xảy ra ở một số địa phương. Nhìn chung, công tác tuyển, giao quân ngày càng gặp nhiều khó khăn, đòi hòi sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các cơ quan hữu quan và chính quyền địa phương các cấp.

Công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị của công dân . Sáu tháng đầu năm 2020, toàn tỉnh tổ chức tiếp 2.284 lượt người.  Cơ quan hành chính các cấp tiếp nhận 1.751 đơn, tăng 17,4 % đơn so với cùng kỳ năm 2019. Số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền cơ quan hành chính đã giải quyết 193/237 vụ việc, đạt tỷ lệ 81,4%... Tuy vậy, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở một số địa phương, đơn vị chưa được quan tâm đúng mức; vai trò trách trách nhiệm của một số người đứng đầu trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa cao, chưa chủ động trong nắm bắt tình hình, dự báo, xử lý kịp thời các vụ việc ngay từ khi mới phát sinh. Tình hình khiếu kiện trên địa bàn vẫn tiềm ẩn nhiều phức tạp, nhất là những khiếu kiện liên quan đến môi trường, công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng thực hiện các công trình, dự án, các nội dung liên quan đến hỗ trợ sau sự cố môi trường biển... Ngoài ra, đến nay trên địa bàn tỉnh còn 06 vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm.

Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp . Ngành Kiểm sát đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Tiếp tục tăng cường và nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát trên các lĩnh vực theo luật định; phối hợp với cơ quan điều tra, tòa án xác định 54 vụ án giải quyết theo thủ tục hình sự trọng điểm. Thực hiện tốt công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự. Qua kiểm sát hoạt động tư pháp, đã kịp thời đề nghị Viện KSND cấp cao kháng nghị giám đốc thẩm đối với 1 bản án hình sự phúc thẩm, 1 bản án dân sự phúc thẩm; ban hành các kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu các cơ quan, cá nhân khắc phục các vi phạm và kiến nghị phòng ngừa vi phạm, cơ bản được các đơn vị tiếp thu, nghiêm túc thực hiện, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động tư pháp, bảo đảm quyền và lợi ích của những người tham gia tố tụng.

Tuy vậy, chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trên một số lĩnh vực vẫn còn hạn chế: Chất lượng công tác kiểm sát xét xử vụ án hình sự của Tòa án ở một số Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện chưa cao, trách nhiệm của Kiểm sát viên có nơi, có lúc còn hạn chế; trong 06 tháng đầu năm vẫn có 02 vụ án trả hồ sơ điều tra bổ sung.

Công tác xét xử và thi hành án hình sự . Tòa án hai cấp đã thụ lý, giải quyết 1.003/1.450 vụ, việc, đạt tỷ lệ 69,2%; giảm 23 vụ so với cùng kỳ năm 2019; trong đó án hình sự chiếm 22,5%, vụ việc hôn nhân và gia đình chiếm 46,7%; các vụ việc tranh chấp trong lĩnh vực hành chính, kinh doanh thương mại có xu hướng tăng. Tuy vậy, tỷ lệ giải quyết án 6 tháng đầu năm 2020 thấp hơn so với cùng kỳ. Trong xét xử vẫn còn một số hạn chế, tồn tại như: không xác định, xác định sai tư cách tham gia tố tụng của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, đại diện hợp pháp của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan dưới 18 tuổi; không áp dụng, áp dụng không đúng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với bị cáo. Thực hiện quy trình tố tụng vẫn còn một số sai sót, dẫn đến có 01 bản án bị sửa do lỗi chủ quan của thẩm phán; có 01 bản án hình sự phúc thẩm bị Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao kháng nghị giám đốc thẩm.

Công tác Thi hành án dân sự . Cơ quan thi hành án dân sự tiếp tục có nhiều cố gắng trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ; việc ban hành các quyết định thi hành án dân sự cơ bản đúng thời hạn đối với các bản án, quyết định về dân sự đã có hiệu lực pháp luật. Công tác rà soát, phân loại án, tổ chức thi hành và kiểm tra, khắc phục tình trạng vi phạm pháp luật trong hoạt động thi hành án tiếp tục được quan tâm. Kết quả thi hành án tăng so với chỉ tiêu Tổng cục Thi hành án Dân sự giao. Tuy vậy, công tác thi hành án dân sự vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc: Chậm ra quyết định thi hành án và gửi quyết định thi hành án đến Viện Kiểm sát nhân dân. Đến nay vẫn còn 649 việc và hơn 171 tỷ đồng có điều kiện thi hành nhưng chưa thi hành xong; ngoài ra, có 410 việc (chiếm 12,07%/số việc phải thi hành) và trên 1.387 tỷ đồng (chiếm 85,7% so với số phải thi hành) phải xếp vào diện chưa có điều kiện thi hành. Tình trạng vi phạm của Chấp hành viên, công chức trong thực hiện trình tự, thủ tục thi hành án, thu, quản lý và xử lý tiền, tài sản thi hành án vẫn còn xảy ra, cá biệt có trường hợp phải xem xét kỷ luật; quá trình tổ chức thi hành án vẫn để xảy ra đơn thư khiếu nại, tố cáo và dư luận phản ánh.

Từ những kết quả và hạn chế nêu trên, Ban kiến nghị, đề xuất một số vấn đề:

Đối với Uỷ ban nhân dân tỉnh , tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức trong việc chấp hành các quy định của pháp luật cho Nhân dân với các hình thức phù hợp, thiết thực. Quan tâm chỉ đạo Ủy ban nhân dân các cấp trong việc thực hiện các kiến nghị phòng ngừa vi phạm, tội phạm của Viện Kiểm sát nhân dân hai cấp; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tư pháp trong quá trình trao đổi, cung cấp thông tin phục vụ có hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, đặc biệt là trong việc giải quyết các vụ án hành chính, dân sự. Tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý nhà nước về đất đai, an toàn thực phẩm, văn hóa xã hội, an ninh trật tự.

Chỉ đạo Hội đồng nghĩa quân sự các địa phương, các cơ quan liên quan tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục Luật nghĩa vụ quân sự và các văn bản liên quan. Thực hiện tốt việc giao chỉ tiêu, tuyển chọn và gọi công dân tham gia nghĩa vụ quân sự năm 2021.

Chỉ đạo Ủy ban nhân dân các cấp tiếp tục thực hiện tốt công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Tăng cường thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Tập trung giải quyết tốt các khiếu kiện của công dân, nhất là các khiếu kiện liên quan đến công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư liên quan đến các công trình, dự án. Thực hiện nghiêm túc, kịp thời các quyết định, kết luận giải quyết khiếu nại, tố cáo của cấp có thẩm quyền.

Đối với các cơ quan tư pháp , tiếp tục thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02 tháng 6 năm 2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp, các Nghị quyết của Quốc hội về công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật.

Tiếp tục thực hiện tốt công tác tham mưu Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân trong việc đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội; chú trọng công tác phòng ngừa, đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật trên các lĩnh vực, đặc biệt quan tâm đến phòng ngừa hiệu quả tình trạng xâm hại trẻ em; tiếp tục đấu tranh triệt phá các ổ nhóm tội phạm liên quan đến hoạt động cho vay nặng lãi, lừa đảo; thực hiện công tác chấp hành các quy định về tạm giam, tạm giữ theo quy định của Bộ Luật tố tụng hình sự năm 2015. Phối hợp có hiệu quả với chính quyền cơ sở, các cơ quan liên quan thực hiện các đồng bộ các giải pháp đấu tranh, phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật. Tiếp tục kiểm soát tình hình trật tự an toàn giao thông và phòng chống cháy nổ, đảm bảo giảm 3 tiêu chí (số vụ tai nạn, số người chết, số người bị thương); kiểm soát công tác kiểm tra sau cấp phép về các lĩnh vực kinh doanh có điều kiện; xử lý nghiêm các vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy, đặc biệt là các cơ sở không đảm bảo yêu cầu.

Nâng cao chất lượng chuyên môn trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án bảo đảm không kết án oan người vô tội và bỏ lọt tội phạm. Tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính tư pháp kết hợp đổi mới công tác xây dựng ngành, quản lý tốt đội ngũ cán bộ thuộc thẩm quyền;  chủ động tăng cường công tác nghiệp vụ, phối hợp hiệu quả với chính quyền các cấp để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Tập trung giải quyết các vụ án, thi hành án phức tạp, kéo dài, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân; thực hiện kịp thời, có hiệu quả các kiến nghị, yêu cầu của TAND cấp cao và các cơ quan hữu quan thông qua các cuộc kiểm tra, giám sát đối với TAND hai cấp.