Toàn cảnh hội nghi lấy ý kiến dự thảo Đề án "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động HĐND các cấp tỉnh Hà Tĩnh"

Để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định và đáp ứng với yêu cầu phát triển nhanh - bền vững của tỉnh trong giai đoạn hiện nay, xuyên suốt năm 2017, HĐND tỉnh đã tập trung tìm tòi, nghiên cứu và từng bước thực hiện việc đổi mới, cải tiến phương thức hoạt động, vừa đảm bảo đúng quy định của luật pháp, vừa có những sáng tạo phù hợp với yêu cầu của thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, đóng góp xứng đáng vào sự phát triển chung của địa phương.

Kết quả đạt được trong năm 2017 của HĐND tỉnh có thể gói gọn trong qua những con số chính yếu như: Tổ chức thành công 2 kỳ họp HĐND tỉnh; 12 phiên họp của Thường trực HĐND tỉnh; tiến hành 06 cuộc giám sát chuyên đề; 140 cuộc giám sát, khảo sát thường xuyên và làm việc với các sở, ngành, đơn vị, địa phương; xử lý kịp thời 90 vấn đề phát sinh giữa 2 kỳ họp; ban hành 39 nghị quyết, 12 thông báo, kết luận của Thường trực; tổ chức 2 đợt tiếp xúc cử tri trước các kỳ họp tại 63 điểm với gần 7 ngàn lượt cử tri tham gia và 830 lượt ý kiến phát biểu; đã tiếp nhận và chuyển xử lý 106/106 đơn thư của công dân gửi đến. Tuy nhiên, đi sâu phân tích kết quả đạt được nêu trên, thì cho thấy năm 2017 là năm HĐND tỉnh tập trung cao nhất cho công tác đổi mới, cải tiến phương thức trên tất cả các hoạt động của mình trên cơ sở bám sát, thể chế hóa các quy định của luật pháp.

Ngoài việc tiếp tục đổi mới nội dung, cách thức các phiên họp thường kỳ hoặc đột xuất của Thường trực HĐND, nổi bật nhất là việc tổ chức các kỳ họp thường lệ của HĐND tỉnh và các hoạt động góp phần nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của các nghị quyết được ban hành. Để làm được điều này, Thường trực cùng các ban HĐND tỉnh luôn trăn trở, tìm tòi bổ sung các giải pháp mới. Ngoài những việc đã làm lâu nay như: Chủ động tổ chức hội nghị liên tịch bàn, thống nhất nội dung chương trình kỳ họp để UBND tỉnh có đủ thời gian cần thiết chuẩn bị; giao cho các ban HĐND tỉnh vào cuộc sớm, chủ động phối hợp tham gia, có ý kiến góp ý ngay từ các bước sơ thảo nội dung đề án, quy định chính sách trước khi tiến hành thẩm tra chính thức theo quy định... trong năm 2017, Thường trực HĐND tỉnh đã có thêm bước cải tiến, đổi mới chương trình trước và trong kỳ họp.

Tại kỳ họp thứ 5 cuối năm 2017, thay cho hình thức thảo luận Tổ trong kỳ họp như trước đây, Thường trực HĐND tỉnh hướng dẫn các Tổ đại biểu HĐND tiến hành thảo luận trước kỳ họp và ngay tại địa phương nơi đại biểu được bầu. Việc làm này vừa cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định tại Điều 112 của Luật chính quyền địa phương “Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân có trách nhiệm nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị đóng góp ý kiến cho kỳ họp Hội đồng nhân dân..., thu thập ý kiến... trước kỳ họp Hội đồng nhân dân”, vừa mở rộng được thành phần tham gia từ tỉnh đến lãnh đạo, các phòng, ban, ngành, đoàn thể cấp huyện, đại diện cấp ủy, chính quyền địa phương cấp xã.

Đại biểu HĐND tỉnh biểu quyết thông qua các Nghị quyết tai kỳ họp thứ 5 nhiệm kỳ 2016-2021

Kết quả là đã tăng gấp đôi số lượng đại biểu, khách mời tham gia so với hình thức thảo luận Tổ trước đây. Toàn tỉnh đã có 513 đại biểu, khách mời tham gia với 184 lượt ý kiến đóng góp vào các nội dung của kỳ họp, các đề án, quy định chính sách dự kiến trình HĐND tỉnh. Thông qua các ý kiến thực tiễn này, cùng với sự thẩm tra, phản biện chặt chẽ của các ban HĐND tỉnh, sự điều hành khoa học của Chủ tọa kỳ họp để khơi gợi, phát huy tinh thần dân chủ và trí tuệ của đại biểu, hướng đại biểu tập trung nghiên cứu, xem xét những vấn đề trọng tâm, trọng điểm đã góp phần đưa các nghị quyết được ban hành thực sự đi vào cuộc sống; các quy định, chính sách cụ thể thực sự đáp ứng sự mong đợi của người dân và đối tượng chịu sự điều chỉnh; tác động tốt vào công tác quản lý, phát triển trên tất cả lĩnh vực của địa phương. Mặc dù là lần đầu tiên tổ chức theo hình thức này song đa số đại biểu và Nhân dân tỉnh nhà đánh giá cao việc phát huy rộng rãi hơn trí tuệ tập thể vào xây dựng các nội dung trình kỳ họp, đồng thời cũng là một bước tuyên truyền trước về các nghị quyết của HĐND tỉnh.

Một nội dung cải tiến mới khác nữa, đóng góp quan trọng vào nâng cao chất lượng kỳ họp trong năm 2017 đó là giám sát tại kỳ họp HĐND tỉnh thông qua hoạt động “Chất vấn và xem xét trả lời chất vấn tại kỳ họp Hội đồng nhân dân” quy định tại Điều 57 và Điều 60 Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Theo đó, tại kỳ họp thứ 5 diễn ra vào cuối năm 2017, Thường trực HĐND tỉnh đã thay đổi, yêu cầu các đại biểu HĐND tỉnh nghiên cứu, lựa chọn, đề nghị chất vấn vào từng lĩnh vực, nhóm vấn đề nổi cộm, bức xúc mà cử tri và Nhân dân quan tâm. Trên cơ sở tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và đề xuất chất vấn của các đại biểu HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh lựa chọn, quyết định 12 nhóm vấn đề, lĩnh vực sẽ chất vấn tại kỳ họp, trong đó có 05 nhóm vấn đề chất vấn trực tiếp tại kỳ họp, đồng thời công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng trước khi diễn ra kỳ họp để cử tri và Nhân dân tỉnh nhà theo dõi, giám sát. Căn cứ nhóm vấn đề, các lĩnh vực được lựa chọn, trong thời gian diễn ra kỳ họp, các đại biểu HĐND tỉnh tiếp tục đăng ký đặt câu hỏi trực tiếp cho người trả lời chất vấn.

Cách thức này đã làm số lượng đại biểu tham gia chất vấn tăng lên rất nhiều so với kỳ họp trước. Đã có 25/52 đại biểu dự họp đăng ký chất vấn và 37 lượt đại biểu tiến hành chất vấn trực tiếp người được trả lời chất vấn. Việc trả lời cũng được thay đổi, ngoài các thành viên UBND tỉnh trả lời trực tiếp còn có sự tham gia cùng giải trình của một số thành viên UBND tỉnh, lãnh đạo chính quyền, đơn vị có liên quan khác; đồng thời đồng chí Chủ tịch, các Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng tham gia trả lời làm rõ thêm vấn đề trên lĩnh vực phụ trách.

Với việc thay đổi hình thức từ gửi câu hỏi chất vấn vào một việc cụ thể, thiếu tính tổng thể, bao quát sang đăng ký chất vấn theo nhóm vấn đề, lĩnh vực và Chủ tọa kỳ họp ưu tiên dành hơn nửa thời gian kỳ họp đã tạo cho phiên chất vấn và trả lời chất vấn diễn ra sôi động, dân chủ, phát huy trách nhiệm của các đại biểu trong tham gia chất vấn, tranh luận; chất lượng, hiệu quả của chất vấn được nâng lên thể hiện sau các nội dung chất vấn, đã thống nhất chỉ ra được một số giải pháp để giải quyết từng bước những vấn đề nổi cộm, bức xúc mà cử tri và Nhân dân quan tâm, đảm bảo đúng quy định pháp luật, phù hợp thực tiễn và có tính chiến lược lâu dài.

Hoạt động tiếp xúc cử tri cũng được tiếp tục nghiên cứu cải tiến theo hướng chủ động tổ chức sớm để thực hiện trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri ngay tại kỳ họp và tăng hình thức tiếp xúc theo chuyên đề. Thông thường, các kỳ tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND tỉnh trước đây được lồng ghép với tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội nên thời gian tiếp xúc cử tri thường được bố trí gần sát với thời gian tổ chức kỳ họp, dẫn đến việc tổng hợp ý kiến của cử tri ở kỳ này sẽ được trả lời ở kỳ họp sau (sau 6 tháng). Kể từ kỳ họp thứ 5, Thường trực HĐND tỉnh đã chủ động bố trí thời gian tiếp xúc cử tri sớm hơn từ 10 - 12 ngày, sau tiếp xúc tổ chức tổng hợp ngay và chuyển UBND tỉnh nghiên cứu, chuẩn bị nội dung trả lời ý kiến, kiến nghị ngay tại kỳ họp theo đúng quy định của luật.

Cùng với tổ chức tiếp xúc sớm và trả lời ý kiến cử tri đúng theo luật định, tại kỳ họp thứ 5, Thường trực HĐND tỉnh còn hướng dẫn các Tổ đại biểu lựa chọn một số đề án, quy định chính sách của UBND tỉnh dự kiến trình kỳ họp, để tổ chức tiếp xúc cử tri chuyên đề ở một số địa phương như chuyên đề về phát triển giáo dục, phát triển du lịch, phát triển Hợp tác xã... được cử tri đồng tình, đóng góp nhiều ý kiến có chất lượng, bổ sung hoàn chỉnh nội dung các đề án sát đúng, phù hợp với tình hình thực tiễn hơn. Cách làm này cũng là một hình thức lấy ý kiến góp ý của các đối tượng chịu tác động trực tiếp trước khi các đề án, chính sách được ban hành.

Những điểm mới trong hoạt động của HĐND tỉnh năm 2017 trên thực tế là sự bám sát, triển khai thực hiện đúng theo các quy định tại các văn bản luật mới được ban hành gần đây. Tuy nhiên, qua thực tiễn năm 2017, Thường trực HĐND tỉnh cũng đã nhận thấy một số nội dung còn bất cập cần bổ cứu, điều chỉnh để tăng thêm hiệu quả. Điều cốt yếu nhất là cần sự tìm tòi, bứt phá thay đổi tư duy, cách làm truyền thống để cải tiến phương thức hoạt động đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hiện tại, vẫn đang còn một số điều luật, một số nội dung quy định, hướng dẫn các hoạt động của HĐND tỉnh cần phải được tiếp tục nghiên cứu đưa vào thực hiện như phát huy đầy đủ các quyền, trách nhiệm của đại biểu HĐND, tổ chức cho Tổ và các đại biểu HĐND tiếp công dân tại địa phương được bầu cử, giám sát thường xuyên việc tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, việc lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm, báo cáo kết quả sau kỳ họp... Đó không chỉ là yêu cầu tất yếu đối với tinh thần thượng tôn pháp luật của cơ quan quyền lực cao nhất ở địa phương mà còn là mong muốn chung hướng đến xây dựng HĐND tỉnh thực sự hiệu lực, hiệu quả, xứng đáng là cơ quan đại diện cho nguyện vọng, mong muốn của cử tri.

Năm 2018 đang chờ đợi sự tiếp tục tìm tòi, đổi mới, sáng tạo của đại biểu HĐND, Thường trực, các ban và các Tổ đại biểu HĐND tỉnh.