Tổ đại biểu HĐND là đơn vị cơ sở của HĐND, là nơi đại biểu tham gia sinh hoạt, các hoạt động của Tổ chuẩn bị cho kỳ họp HĐND, thảo luận, biểu quyết các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn; tham gia hoạt động giám sát, chất vấn của HĐND, tiếp xúc cử tri... Vì vậy, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu, Tổ đại biểu HĐND là nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND.

Hội đồng nhân dân thị xã Kỳ Anh khóa I nhiệm kỳ 2016 - 2021, có những thay đổi tích cực theo hướng vừa đảm bảo cơ cấu, vừa coi trọng tiêu chuẩn, chất lượng đại biểu. Theo quy định của Luật tổ chức chính quyền địa phương, số đại biểu hoạt động chuyên trách được tăng thêm, các đại biểu đều có trình độ văn hóa, chính trị, chuyên môn cao hơn. HĐND thị xã có 30 đại biểu (trong đó có 4 đại biểu chuyên trách), được chia làm 5 Tổ (theo đơn vị bầu cử), mỗi Tổ đại biểu có 5 thành viên trong đó có 01 tổ trưởng, 01 tổ phó và các thành viên. Cơ cấu đại biểu: 04 đại biểu trẻ dưới 35 tuổi, đạt tỷ lệ 13,33%, 05 đại biểu nữ, đạt tỷ lệ 16,67, 01 đại biểu ngoài Đảng, đạt tỷ lệ 3,33%, 01 đại biểu tôn giáo, đạt tỷ lệ 3,33%, 08 đại biểu tái cử đạt tỷ lệ 26,67%. Về chất lượng đại biểu: 11 đại biểu có trình độ trên đại học, đạt tỷ lệ 36,67%; 17 đại biểu có trình độ đại học đạt 56,67%; 02 đại biểu dưới đại học chiếm tỷ lệ 6,67%.

Xác định Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND là cầu nối giữa Nhân dân với HĐND thị xã, có vai trò quan trọng nhằm góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND thị xã. Vì vậy, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2016-2021, Thường trực HĐND thị xã đã có giải pháp nhằm đổi mới hoạt động, nâng cao trách nhiệm của các Tổ đại biểu, đại biểu HĐND trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Các đại biểu được bầu tại địa phương đã thường xuyên nắm bắt tình hình địa bàn, sâu sát với Nhân dân, tham gia giám sát các nghị quyết hội đồng, giám sát những vấn đề các cấp các ngành và kịp thời xử lý kiến nghị của Nhân dân. Định kỳ tham gia tiếp dân để lắng nghe tâm tư nguyện vọng, giải thích tuyên truyền hoặc chuyển tải ý kiến đơn thư của Nhân dân đến các cấp các ngành nghiên cứu xử lý.

Hoạt động của đại biểu, Tổ đại biểu HĐND thị xã thời gian qua đã cơ bản thực hiện nhiệm vụ theo quy định, đóng góp tích cực vào thành công của các kỳ họp HĐND thị xã. Điển hình là việc phối hợp với Ủy ban MTTQ thị xã, tổ chức cho đại biểu tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi Thường trực HĐND thị xã tổng hợp chuyển đến các cơ quan có liên quan giải quyết và trả lời cử tri tại kỳ họp HĐND thị xã; phối hợp với UBND cùng cấp giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri theo phân cấp. Trong hoạt động chất vấn tại kỳ họp, đã có sự thay đổi rõ nét, các đại biểu, Tổ đại biểu nghiên cứu kỷ các ý kiến cử tri, các báo cáo của Ủy ban nhân dân, của các ngành đặc biệt là báo cáo của các Ban trên một số lĩnh vực quan trọng; đưa ra những câu hỏi chất vấn có chất lượng, có tính thời sự trên các lĩnh vực: Tài nguyên môi trường; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giải quyết tồn đọng trong bồi thường hỗ trợ tái định cư; an ninh trật tự; quy hoạch treo kéo dài, sự chồng chéo giữa quy hoạch của Khu kinh tế tỉnh và nông thôn mới tại một số phường xã; các giải pháp xử lý của UBND thị xã trong thời gian tới... sau khi nghe trả lời có nhiều đại biểu còn đặt thêm câu hỏi chất vấn yêu cầu làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm, giải pháp xử lý, thời gian xử lý, báo cáo kết quả... Qua đó cho thấy các đại biểu và Tổ đại biểu đã nêu cao tinh thần trách nhiệm thực hiện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao. Nhiều đại biểu HĐND thị xã đã tích cực tham gia hoạt động giám sát, phát hiện những vấn đề nổi cộm, bức xúc ở địa phương, từ đó có ý kiến chất vấn với các cơ quan liên quan hoặc kiến nghị với Thường trực, các Ban HĐND để tổ chức các đoàn giám sát, nhằm làm rõ trách nhiệm và đề xuất các giải pháp khắc phục.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả bước đầu đã đạt được hoạt động của Tổ đại biểu, đại biểu HĐND ở thị xã Kỳ Anh vẫn còn một số tồn tại hạn chế đó là:

Mặc dù số lượng đại biểu HĐND thị xã chuyên trách đã được tăng cường nhưng phần lớn là đại biểu hoạt động kiêm nhiệm, chưa dành thời gian tương xứng cho hoạt động của người đại biểu dân cử. Một số đại biểu đảm nhiệm cương vị lãnh đạo trong hệ thống cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, do vậy khi thực thi nhiệm vụ của đại biểu có thể sẽ không tránh khỏi tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Một số đại biểu né tránh, ngại va chạm trong hoạt động giám sát, thẩm tra, chất vấn; việc duy trì chế độ sinh hoạt, họp Tổ đại biểu còn nhiều hạn chế, chưa thường xuyên.

Phần lớn các đại biểu tuy đã có trình độ chuyên môn khá cao nhưng tập trung chủ yếu ở các ngành khoa học xã hội và nhân văn, các đại biểu có trình độ về kinh tế, kỹ thuật còn hạn chế nên khi xem xét, quyết định các vấn đề chuyên sâu về lĩnh vực này gặp không ít khó khăn, chất lượng, hiệu quả chưa cao.

Trong hoạt động giám sát của Tổ chủ yếu thiên về phát hiện, phản ánh vấn đề mà chưa đi sâu phân tích nguyên nhân, chỉ ra trách nhiệm cụ thể của các cá nhân, tập thể nên kết luận giám sát thiếu sức thuyết phục.

Trong hoạt động tiếp xúc cử tri cũng còn một số hạn chế, vì phần đông đại biểu là kiêm nhiệm, chỉ chuyên sâu lĩnh vực mình phụ trách mà chưa đi sâu nắm vững, bao quát được tình hình chung, nên nhiều vấn đề cử tri có ý kiến, lẽ ra đại biểu có thể trả lời ngay, nhưng lại ghi nhận theo kiểu chung chung là sẽ trình lên cấp trên, trình tại kỳ họp tới hoặc chờ quy hoạch, chờ vốn... làm cho một bộ phận cử tri giảm lòng tin của mình vào HĐND.

Để tiếp tục phát huy vai trò, nâng cao trách nhiệm của Tổ đại biểu, người đại biểu HĐND thị trong thời gian tới, cần phải:

Đối với Tổ đại biểu HĐND thị: Phải xây dựng chương trình kế hoạch hoạt động của Tổ đại biểu trên cơ sở kế hoạch chung của Thường trực HĐND thị; phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên trong Tổ; Duy trì đều đặn chế độ sinh hoạt hội họp mỗi quý một lần theo quy định. Thường xuyên phối hợp với Thường trực HĐND thị; Thường trực HĐND và Ủy ban MTTQ xã phường đơn vị bầu cử để thống nhất chương trình kế hoạch công tác nhất là trong tiếp xúc, tổng hợp ý kiến cử tri; trong kiểm tra giám sát việc giải quyết trả lời ý kiến kiến nghị của cử tri.

Đối với đại biểu HĐND thị xã: cần phải đề cao tinh thần trách nhiệm cá nhân, thường xuyên tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng hoạt động của người đại biểu dân cử, nhất là kỹ năng xem xét, nghiên cứu tài liệu, thu thập tổng hợp thông tin, tiếp xúc cử tri; kỹ năng thẩm tra, giám sát, chất vấn, phản biện; kỹ năng diễn thuyết, phối hợp hoạt động nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp của đại biểu HĐND. Đối với các đại biểu kiêm nhiệm cần bố trí, sắp xếp công việc hợp lý đồng thời đề xuất với lãnh đạo cơ quan, đơn vị để giành thời gian thỏa đáng cho việc tham gia hoạt động của người đại biểu HĐND theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015.

Đối với Thường trực HĐND thị cần quan tâm nhiều hơn nữa trong chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc kiểm tra các Tổ đại biểu thực hiện nghiêm túc Quy chế hoạt động của HĐND thị; tăng cường công tác tập huấn bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ hoạt động cho Tổ đại biểu và đại biểu HĐND; cung cấp đầy đủ, kịp thời các thông tin cần thiết cho Tổ đại biểu, nhất là các thông tin phục vụ cho hoạt động giám sát, tiếp xúc cử tri và chuẩn bị kỳ họp; thường xuyên theo dõi, đánh giá hiệu quả hoạt động và bảo đảm các điều kiện cho Tổ đại biểu hoạt động; có chính sách khen thưởng, động viên đối với các Tổ hoạt động tích cực và xử lý đối với các Tổ không thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ đồng thời có tác động đến với người đứng đầu cơ quan, đơn vị có người là đại biểu HĐND thị trong việc sắp xếp, tạo điều kiện về thời gian và các chế độ chính sách liên quan để người của cơ quan đơn vị đó hoàn thành trách nhiệm của người đại biểu dân cử theo luật định.