Từ đầu nhiệm kỳ 2016-2021 đến nay, HĐND thị xã đã tổ chức 8 kỳ họp, trong đó có 01 kỳ họp bất thường, tổ chức 7 phiên thảo luận tại hội trường với trên 100 lượt đại biểu HĐND thị xã tham gia thảo luận trực tiếp. Các đại biểu đăng ký và tham gia thảo luận đã nghiên cứu kỹ tài liệu, thu thập các thông tin liên quan nên các ý kiến phát biểu có chất lượng, đi thẳng vào các nội dung kỳ họp bàn và quyết định. Nhìn chung, các ý kiến đại biểu thể hiện sự nghiên cứu sâu về tài liệu, có so sánh, đối chiếu với thực tiễn nên tính thuyết phục cao. Có những ý kiến được minh hoạ khá sinh động, tính thuyết phục cao với địa chỉ cụ thể, số liệu rõ ràng. Sự điều hành của Chủ toạ linh hoạt, định hướng rõ vấn đề cho đại biểu phát biểu và có sự phân loại, dẫn dắt để tránh ý kiến dài, lặp lại, nhờ đó chất lượng thảo luận được nâng cao. Tuy nhiên, việc thảo luận tại hội trường tại các kỳ họp HĐND thị xã cũng còn có những hạn chế.

Đại biểu HĐND thị xã Hồng Lĩnh thảo luận tại kỳ họp thứ 8 nhiệm kỳ 2016 - 2020

Trước hết về phía chủ toạ điều hành, có những nội dung điều hành phiên họp còn dài dòng. Ở một số kỳ họp, nhất là kỳ họp thường lệ giữa năm, chương trình kỳ họp chưa dành nhiều thời gian thoả đáng để thảo luận ở phiên toàn thể do thời gian tổ chức kỳ họp trong vòng 1,5 ngày, mất 1/3 cho hoạt động báo cáo do vậy phiên thảo luận và chất vấn bố trí chung 1 buổi. Vai trò, trách nhiệm của một số Tổ trưởng các Tổ đại biểu HĐND trong việc chỉ đạo thành viên trong Tổ đăng ký thảo luận, thống nhất nội dung thảo luận còn mờ nhạt. Về phía đại biểu tham gia thảo luận, vẫn còn một số ý kiến trình bày không tập trung vào những nội dung chính của kỳ họp, còn nghiêng về phản ánh thành tích riêng của ngành, đơn vị; nội dung còn chung chung, chưa sâu sát, còn mang tính cá nhân, đề cập đến các sự việc tại địa phương không thuộc thẩm quyền của HĐND cấp huyên, chưa mang tính tổng thể, bao quát, tác động lớn đến tình hình KT-XH của thị xã. Một số giải pháp đại biểu đề xuất chưa rõ ý, chưa cụ thể để các cấp, các ngành tiếp thu trong quá trình chỉ đạo, điều hành. Đa số các ý kiến đăng ký thảo luận tập trung vào các đại biểu cơ cấu ở các phường, xã và một số đại biểu có trách nhiệm, tâm huyết với hoạt động của HĐND. Nguyên nhân chính là do đại biểu chưa phát huy vai trò, trách nhiệm của người đại biểu Nhân dân; chưa bám sát thực tiễn và thiếu sự theo dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở; chưa chủ động nghiên cứu các chủ trương, chính sách mới của Đảng, pháp luật của nhà nước; một số đại biểu kinh nghiệm hoạt động còn ít, thiếu mạnh dạn, ngại va chạm, do đó, việc đăng ký thảo luận có khi còn hạn chế, thiếu chủ động. Mặt khác, tại phiên thảo luận đang dừng lại ở việc đại biểu tham gia một chiều còn việc tranh luận hầu như chưa có; việc điều hành để các phòng, ban, ngành cùng tham gia thảo luận để làm rõ vấn đề chưa thực hiện được. Do đó, chưa giải quyết triệt để các nội dung còn có nhiều ý kiến trái chiều, khác nhau giữa các đại biểu. Công tác theo dõi, đôn đốc việc tiếp thu kiến nghị, đề xuất của đại biểu còn gặp khó khăn do quy định của nhà nước chưa rõ ràng, mặt khác do chất lượng một số ý kiến thảo luận của đại biểu HĐND chưa cao, chưa đề cập đến tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội ở phạm vi rộng. Ngoài ra, do số lượng đại biểu HĐND nặng về cơ cấu, chuyên trách ít, kiêm nhiệm nhiều.

Xác định hoạt động thảo luận tại Hội trường trong các kỳ họp HĐND thị xã là một trong các hoạt động được luật định trong chương trình kỳ họp, vừa là diễn đàn thể hiện trách nhiệm, trí tuệ và bản lĩnh của đại biểu dân cử, góp phần nâng cao chất lượng các kỳ họp của HĐND, thời gian qua Thường trực HĐND thị xã đã quan tâm đổi mới hoạt động này.

Về khâu chuẩn bị, cùng với gửi tài liệu kỳ họp cho các vị đại biểu HĐND thị xã trước 5 ngày theo Luật định, Thường trực HĐND thị xã gửi kèm tài liệu, công văn hướng dẫn thảo luận, phiếu đăng ký thảo luận yêu cầu các đại biểu HĐND phát huy vai trò, trách nhiệm, chủ động nghiên cứu trước tài liệu và căn cứ tình hình thực tiễn công tác tại cơ quan, đơn vị, quá trình theo dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở, nghiên cứu, lựa chọn những vấn đề nổi lên, được cử tri và Nhân dân quan tâm và kiến nghị nhiều lần để đăng ký nội dung thảo luận tại kỳ họp qua Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND; đồng thời, giao trách nhiệm cho Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND thị xã khâu nối, nắm bắt và đăng ký danh sách thành viên tham gia thảo luận tại kỳ họp. Để tránh việc thảo luận tập trung vào một nhóm đại biểu, Thường trực HĐND thị xã cũng đã chỉ đạo các Tổ theo dõi, đăng ký luân phiên để ít nhất các thành viên trong Tổ đều tham gia thảo luận theo thứ tự xoay vòng. Thông thường, mỗi Tổ đăng ký 02 ý kiến thảo luận tại mỗi kỳ họp. Danh sách thảo luận được các Tổ báo cáo về Thường trực HĐND thị xã chậm nhất trước phiên khai mạc kỳ họp 2 ngày để Thường trực HĐND bố trí, xây dựng chương trình điều hành chi tiết.

Trong điều hành phiên thảo luận, chủ toạ kỳ họp (Chủ tịch, các PCT HĐND thị xã) cũng rút kinh nghiệm, định hướng ngắn gọn vì đã có công văn hướng dẫn. Ấn định thời gian thoả đáng cho đại biểu thảo luận (thường là 10 phút/đại biểu).

Phát huy vai trò của Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND thị xã trong việc tổ chức cho các thành viên trong Tổ phát huy vai trò đại biểu dân cử. Cụ thể, bên cạnh tổ chức cho đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri, tham gia các hoạt động giám sát, khảo sát thì Tổ trưởng cũng đã xâu nối để cho các vị đại biểu trong tổ mình làm việc với cấp uỷ, chính quyền địa phương nơi bầu ra mình để nắm bắt sâu thêm tình hình, tâm tư nguyện vọng của cử tri, đồng thời tranh thủ thêm ý kiến để tham gia vào các hoạt động tại kỳ họp, trong đó có hoạt động thảo luận. Từ việc sinh hoạt Tổ thì Tổ trưởng điều hành, thống nhất cử đại diện Tổ tham gia thảo luận trên cơ sở đăng ký của đại biểu, các thành viên trong Tổ cũng tiến hành thảo luận trước để thống nhất nội dung cho các vị đại biểu đại diện đăng đàn thảo luận.

Để phát huy vai trò của cá nhân đại biểu HĐND trong tham gia hoạt động thảo luận, Thường trực HĐND thị xã đã tổ chức tập huấn chuyên đề các kỹ năng cho đại biểu; định hướng để đại biểu HĐND tham gia vào các hoạt động giám sát chuyên đề, khảo sát, thẩm tra do Thường trực, các Ban HĐND thị xã tổ chức tại các địa phương mà đại biểu ứng cử để đại biểu nắm bắt tình hình.

Kết thúc phiên thảo luận, Chủ tọa kết luận, tóm tắt những điểm chính, những vấn đề trọng tâm, nổi bật, phù hợp với thực tiễn để làm cơ sở cho HĐND quyết định những chủ trương và giải pháp nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, đề nghị UBND thị xã nghiên cứu, chỉ đạo các phòng, ban, ngành, địa phương tiếp thu, có các giải pháp để áp dụng, triển khai vào quá trình chỉ đạo, điều hành của ngành, địa phương.

Tuy nhiên, để nâng cao chất lượng ý kiến của đại biểu thì yếu tố chủ quan của đại biểu đóng vai trò quyết định. Thường trực HĐND thị xã cũng đã khuyến khích đại biểu HĐND thị xã tự tin thể hiện bản lĩnh, trí tuệ của mình thông qua việc đăng đàn thảo luận nhưng cái chính là cá nhân đại biểu cần dành thời gian thoả đáng cho hoạt động của HĐND theo quy định của luật, nắm vững lĩnh vực mình quan tâm, đồng thời nghiên cứu kỹ tài liệu kỳ họp, khảo sát thực tiễn thì ý kiến thảo luận mới sâu sắc được.

Có thể khẳng định, nhờ các đổi mới trong hoạt động thảo luận tại hội trường, chất lượng và hiệu quả hoạt động này trong các kỳ họp HĐND thị xã thời gian qua đã được nâng cao, góp phần quan trọng vào sự thành công của kỳ họp. Tinh thần cởi mở, đi thẳng vào nội dung HĐND bàn tại phiên thảo luận đã góp phần hạn chế tình trạng các đại biểu còn tâm lý nể nang, ngại va chạm, phát biểu dè dặt, chung chung, xuôi chiều; dài dòng, nghiêng về trình bày lại báo cáo, lạc đề sang kể lể thành tích của ngành, đơn vị như trước đây. Từ đó, khẳng định vị thế, bản lĩnh, trí tuệ của đại biểu dân cử, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND thị xã Hồng Lĩnh.