Các báo cáo tổng kết hoạt động hàng năm và nhiệm kỳ của HĐND các cấp và của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thời gian qua, đều có chung đánh giá: HĐND các cấp đã cố gắng tổ chức hoạt động để hoàn thành chức năng, nhiệm vụ theo quy định pháp luật, tạo được chuyển biến tiến bộ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng ở địa phương. Tuy nhiên, hoạt động của HĐND còn hình thức, chất lượng, hiệu quả hạn chế, chưa thiết thực, chưa đáp ứng yêu cầu và nguyện vọng của cử tri... Nếu không có sự chấn chỉnh nghiêm túc, kịp thời thì nhiệm kỳ 2011-2015 sẽ cũng lặp lại đánh giá như thế. Bài viết này mong được trao đổi về thực trạng, nguyên nhân và kiến nghị giải pháp khắc phục

Ngày 28.11, tại huyện Nghi Xuân, đại biểu Quốc hội và tổ đại biểu HĐND tỉnh bầu tại huyện Nghi Xuân đã tiếp xúc cử tri tại xã Xuân Phổ và xã Cương Gián.

Thông thường tại các buổi TXCT, các đại biểu dân cử thực hiện theo phương châm nghe dân nói và nói cho dân nghe, nhưng thời gian qua nhiều nơi đã đổi mới việc TXCT: vừa nghe dân nói, vừa nói cho dân nghe và vừa đối thoại trực tiếp với dân. Việc đối thoại trực tiếp được thực hiện theo 2 cách: các đại biểu dân cử và đại diện chính quyền hay các cơ quan liên quan đối thoại trực tiếp với dân.

Trên thực tế khi tiếp nhận một vấn đề mới không tránh khỏi những khó khăn, lúng túng nhưng nếu có sự hướng dẫn rõ ràng, cụ thể thì việc triển khai thực hiện sẽ thuận lợi và hiệu quả. Vì vậy, để giúp Thường trực HĐND các cấp ban hành nghị quyết thì Bộ Nội vụ cần có hướng dẫn thêm để việc triển khai thực hiện ở HĐND các địa phương, các cấp bảo đảm sự thống nhất và hiệu quả.

Ngày 10/11/2011, Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh đã tổng chức lấy ý kiến góp ý cho báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định 167/2008/QĐ - TTg và Quyết định 67/2010/QĐ - TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tham dự buổi làm việc có các đồng chí: Thiều Đình Duy - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh, Từ Văn Diện - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh, Hoàng Thị Cẩm Tú - Tỉnh ủy viên, Ủy viên Thường trực HĐND tỉnh, lãnh đạo các Ban HĐND, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, thành viên Đoàn giám sát và các Sở, ban, ngành cấp tỉnh có liên quan. Đồng chí Đoàn Đình Anh - Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn giám sát chủ trì cuộc làm việc.

Để chuẩn bị nội dung cho kỳ họp thứ 2 HĐND tỉnh trong thời gian tới, ngày 08/11/2011, Thường trực HĐND tỉnh đã có buổi làm việc vói Lãnh đạo sở Kế hoạch – Đầu tư và Kho bạc Nhà nước tỉnh. Tham dự buổi làm việc có các đồng chí trong Thường trực HĐND tỉnh, Lãnh đạo các Ban, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, Văn phòng UBND tỉnh, Lãnh đạo sở Kế hoạch – Đầu tư, Kho bạc Nhà nước tỉnh và các phòng chuyên môn của 2 đơn vị. Đồng chí Thiều Đình Duy, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh chủ trì buổi làm việc.

Tham vấn ý kiến nhân dân nhất là đối với tỉnh vùng cao, nhiều đồng bào các dân tộc thiểu số có ý nghĩa như thế nào? Hoạt động này đang đặt ra những thuận lợi và thách thức gì? Để hoạt động tham vấn thực chất và đi vào chiều sâu cần những yếu tố gì? Đó là những trăn trở của những người thực hiện Dự án Nâng cao năng lực của các cơ quan dân cử ở Việt Nam (giai đoạn III) và các địa phương miền núi, nơi có nhiều bà con dân tộc thiểu số sinh sống qua 3 năm thực hiện thí điểm.

Theo quy định, HĐND họp công khai, ngày họp, nơi họp và chương trình của kỳ họp phải được thông báo cho nhân dân biết. Công tác thông tin, tuyên truyền là nhằm đưa các nội dung của kỳ họp đến cử tri biết, theo dõi, đóng góp ý kiến, bày tỏ tâm tư, nguyện vọng đối với HĐND, để giúp các quyết sách của HĐND được đúng, sát thực tế và kịp thời tuyên truyền, phổ biến thực hiện nghị quyết của HĐND. Đồng thời, còn tạo điều kiện cho cử tri thực hiện quyền, trách nhiệm của mình trong việc giám sát hoạt động của HĐND khi thực thi nhiệm vụ, quyền hạn pháp luật quy định

Theo quy định, các ban HĐND có nhiệm vụ thẩm tra các báo cáo, đề án và dự thảo nghị quyết trình kỳ họp theo sự phân công của HĐND hoặc Thường trực HĐND. Báo cáo thẩm tra là căn cứ quan trọng giúp đại biểu HĐND có những thông tin cần thiết, là cơ sở để thảo luận, xem xét và quyết nghị tại kỳ họp. Công tác thẩm tra có chất lượng cao sẽ góp phần quan trọng để HĐND tỉnh ban hành nghị quyết đúng pháp luật, có hiệu lực và mang tính khả thi.

Thực hiện kế hoạch công tác năm 2011, vừa qua Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh đã làm việc với UBND Thành phố Hà Tĩnh tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, thu chi ngân sách năm 2011; kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách năm 2012. Tham dự buổi làm việc có: đồng chí Trần Nam Hồng - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy, Hoàng Thị Cẩm Tú - Ủy viên Thường trực HĐND tỉnh, đại diện lãnh đạo: Ban Văn hóa - Xã hội, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, sở Tài Chính, sở Kế hoạch - Đầu tư, Cục thuế Hà Tĩnh, các thành viên Ban Kinh tế Ngân sách HĐND tỉnh. Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, UBND và các phòng, ban của thành phố Hà Tĩnh. Đồng chí Nguyễn Trí Lạc - Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh chủ trì buổi làm việc.

Để chuẩn bị nội dung cho kỳ họp thứ 2 Hội đồng nhân dân tỉnh, ngày 30/10/2011, Ban Kinh tế và Ngân sách HĐND tỉnh đã có phiên làm việc với Lãnh đạo UBND huyện Can Lộc để nghe báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2011; tình hình quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước năm 2010; kết quả thực hiện dự toán năm 2011 và tình hình xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán thu - chi ngân sách năm 2012. Tham dự hội nghị có đồng chí Thiều Đình Duy, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó chủ tịch HĐND tỉnh, Đại diện Lãnh đạo: sở Kế hoạch - Đầu tư, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, thành viên ban Kinh tế và Ngân sách HĐND tỉnh, các đồng chí Thường trực HĐND, lãnh đạo UBND và các phòng, ban chức năng có liên quan của huyện. Đồng chí Nguyễn Trí Lạc, Trưởng ban Kinh tế và Ngân sách HĐND tỉnh chủ trì buổi làm việc.

Một trong những yếu tố quan trọng để có buổi TXCT thành công là đại biểu phải tạo được sự thân thiện, gần gũi, thực sự trách nhiệm với cử tri. Cá nhân đại biểu HĐND cần chuẩn bị tốt tâm thế để buổi gặp gỡ cử tri đạt hiệu quả.

Tiếp tục chương trình giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh về “ Tình hình hoạt động của doanh nghiệp sau cổ phần hóa”, ngày 19/10/2011, Đoàn giám sát của HĐND tỉnh đã có buổi làm việc với Công ty cổ phần gạch ngói Cầu Họ. Tham dự buổi làm việc có đại diện Lãnh đạo Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, sở Tài nguyên - Môi trường, sở Lao động – Thương binh và Xã hội, sở Công thương, Cục thuế tỉnh, các đồng chí thành viên Đoàn giám sát. Đồng chí Nguyễn Trí Lạc, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn giám sát chủ trì buổi làm việc.

Điều trần là hình thức hoạt động khá phổ biến của cơ quan dân cử các nước để làm sáng tỏ những vấn đề mà cơ quan hành pháp, các tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm. Riêng nước ta đây là một hình thức hoạt động còn mới mẻ, được các ủy ban của Quốc hội và HĐND một số tỉnh đưa vào áp dụng trong vài năm nay.

Nhiệm kỳ 1989 - 1994 là nhiệm kỳ đầu tiên Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện có cơ quan Thường trực, Hội đồng Nhân dân cấp xã có Trưởng ban thư ký. Hội đồng Nhân dân tỉnh nhiệm kỳ này được bầu vào ngày 10/12/1989, khi còn chung Tỉnh Nghệ Tĩnh và đó là HĐND tỉnh khoá XII.

Ngày 17/10/011 Thường trực Tỉnh Ủy đã có buổi làm việc với Thường trực HĐND tỉnh, Lãnh đạo UBND tỉnh và các ban, ngành có liên quan để nghe và cho ý kiến những nội dung chuẩn bị trình kỳ họp thứ 2 HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2011 – 2016. Đồng chí Nguyễn Thanh Bình, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh và đồng chí Thiều Đình Duy, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh đã chủ trì buổi làm việc.

Hoạt động của Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh Hà Tĩnh cho thấy, để ban HĐND thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, bên cạnh việc tạo cơ sở pháp lý, tăng số lượng đại biểu chuyên trách và nâng cao trình độ, bồi dưỡng kỹ năng hoạt động… thì đại biểu phải tâm huyết và trách nhiệm. Đây là động lực chính nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND.

Nét nổi bật trong 6 tháng đầu năm là toàn tỉnh đã tập trung cao độ cho công tác xây dựng, củng cố chính quyền, tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XIII và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011-2016 đảm bảo dân chủ, đúng pháp luật và thực sự là ngày hội của toàn dân. Sau khi tổ chức thành công cuộc bầu cử, Hội đồng nhân dân tỉnh khóa XVI đã tổ chức kỳ họp thứ nhất để củng cố, kiện toàn tổ chức, bộ máy hoạt động. Thông qua các cuộc tiếp xúc cử tri trước kỳ họp thứ nhất Hội đồng nhân dân tỉnh khóa XVI, cử tri đã thẳng thắn đề nghị Quốc hội, HĐND, UBND tỉnh một số nội dung sau:

Ngày 13/10/2011, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã làm việc với UBND và các ngành chức năng có liên quan để giám sát kết quả thực hiện công tác bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đảm bảo an toàn giao thông, công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, công tác phòng chống tham nhũng, thực hiện các kết luận thanh tra, quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận xử lý tố cáo. Tham dự buổi làm việc có các đồng chí thành viên Ban Pháp chế HĐND tỉnh, đại diện Lãnh đạo Thường trực Huyện ủy, HĐND, UBND và các ngành có liên quan của huyện Hương Khê. Đồng chí Thiều Đình Duy, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh và đồng chí Thái Sinh, Tỉnh ủy viên, Chánh thanh tra tỉnh, Phó Ban Pháp chế HĐND tỉnh chủ trì phiên làm việc.