Năm 2016, là năm đầu thực hiện Nghị quyết HĐND huyện khóa IV, nhiệm kỳ 2016-2021, trong điều kiện có nhiều thuận lợi, khó khăn đan xen, thời tiết diễn biến phức tạp rét đậm, rét hại kéo dài, mưa lũ liên tục trong quý III và đầu quý IV; bên cạnh đó cả hệ thống chính trị phải tập trung cho công tác bầu cử, kiện toàn bộ máy... đã tác động đến việc thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Tuy vậy, với sự giúp đỡ của UBND và các sở, ngành cấp tỉnh, sự chỉ đạo quyết liệt của UBND huyện, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, địa phương và Nhân dân toàn huyện, tình hình phát triển kinh tế - xã hội huyện tiếp tục ổn định và có bước phát triển.

Giám sát là một trong hai chức năng quan trọng trong hoạt động của Hội đồng nhân dân (HĐND), là căn cứ để HĐND thực hiện quyền quyết định, định hướng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, là cơ sở quan trọng để hình thành chính sách của địa phương. Vì vậy, ngay từ đầu nhiệm kỳ, hoạt động giám sát đã được Thường trực HĐND quan tâm, tập trung đổi mới theo hướng từng bước nâng cao chất lượng hiệu quả, tập trung vào các vấn đề được cử tri và Nhân dân quan tâm, góp phần giải quyết các kiến nghị, đề xuất của cử tri nhằm thực hiện tốt các mục tiêu nhiệm vụ chính trị của huyện nhà.

Giám sát là một trong hai chức năng quan trọng của HĐND. Bên cạnh hoạt động giám sát thường xuyên thì giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND và các Ban HĐND là hoạt động thể hiện rõ nét nhất chức năng này. Tuy nhiện, quá trình thực hiện chức năng giám sát chuyên đề của HĐND các cấp cũng bộc lộ nhiều bất cập. Về chủ quan, có thể kể đến một số nguyên nhân, đó là: số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách ít, đội ngũ chuyên viên tham mưu, giúp việc mỏng, dẫn đến công tác chuẩn bị xây dựng đề cương giám sát chưa sâu, chưa sát; sự phối hợp giữa các ban HĐND, giữa HĐND các cấp chưa được chặt chẽ, khoa học... Một nguyên nhân nữa phải nhắc đến là chưa có một quy định cụ thể nào, đặc biệt là về chế tài thực hiện quyền giám sát của Nhà nước về hoạt động giám sát của HĐND cũng như quy định về các điều kiện để cử tri cùng tham gia giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước trên địa bàn.

Năm 2016 có ý nghĩa đặc biệt với HĐND các cấp, năm bắt đầu triển khai thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND và triển khai thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng các cấp. Theo đó hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, các tổ đại biểu HĐND và của đại biểu HĐND thành phố Hà Tĩnh khóa XX, nhiệm kỳ 2016 - 2021 có nhiều thuận lợi trong việc thực hiện chức năng, quyền hạn của mình và thu được kết quả đáng ghi nhận.

Hội đồng nhân dân (HĐND) cấp xã có vị trí, vai trò rất quan trọng, là cầu nối giữa Nhà nước với Nhân dân, là nơi Nhân dân trực tiếp thực hiện quyền dân chủ của mình thông qua hai hình thức cơ bản là dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp.

Trong những năm qua, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân (HĐND) thị xã Hồng Lĩnh đã từng bước được tăng cường. Việc xây dựng nội dung, chương trình giám sát hàng năm trình HĐND thông qua đã tạo sự chủ động cho HĐND, Thường trực, các Ban, đại biểu và các cơ quan, tổ chức hữu quan tham gia hoạt động giám sát, làm cho hoạt động này từng bước đi vào nề nếp. Nội dung chương trình giám sát tương đối phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu thực tế của địa phương.

Chất lượng các quyết định ngân sách có ảnh hưởng đến toàn bộ các lĩnh vực khác của mỗi địa phương. Quyết định ngân sách đúng đắn, đảm bảo dân chủ, khách quan, công bằng, phù hợp với thực tế tình hình địa phương và các quy định của pháp luật về ngân sách sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn phát triển bền vững; ngược lại, quyết định sai lầm sẽ gây lãng phí nguồn lực, kìm hãm và gây hậu quả về kinh tế, xã hội. Chính vì vậy, nâng cao chất lượng quyết định phân bổ ngân sách địa phương có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp nói chung và của huyện Vũ Quang nói riêng.

Điều 96 Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rõ quyền chất vấn là quyền quan trọng của đại biểu. Mới đây, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội (QH) và Hội đồng nhân dân (HĐND) cũng đã quy định chi tiết về cách thức tiến hành chất vấn, cùng với đó là vai trò của HĐND, Thường trực HĐND, đại biểu HĐND, chất vấn giữa hai kỳ họp... Theo đó, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn phải tuân thủ theo một trình tự nhất định, thể hiện nghiêm túc tính thực thi quyền lực của Nhân dân, xác định rõ trách nhiệm của đại biểu khi thực hiện quyền này.

Giám sát là một trong những chức năng chủ yếu của Hội đồng nhân dân (HĐND); thông qua hoạt động giám sát, HĐND có thể kiểm chứng lại tính đúng đắn, sự phù hợp về các quy định của pháp luật đã, đang được áp dụng trong cuộc sống và những chủ trương, biện pháp mà HĐND đã quyết nghị; giúp phát hiện ra những khó khăn, vướng mắc, những bất cập để thực hiện nhiệm vụ một cách chủ động. Hoạt động giám sát còn là cơ sở để thực hiện công tác thẩm tra và đi đến quyết định vấn đề một cách chính xác, bảo đảm các Nghị quyết ban hành có chiều sâu, sát thực tiễn, phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của cử tri. Đặc biệt, thông qua giám sát, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống Nhân dân.

Sáng 4.10, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 4, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu, UBTVQH đã thảo luận về các báo cáo của Chính phủ, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao liên quan đến công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân năm 2016.

Trong những năm qua, Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND) huyện Nghi Xuân đã không ngừng đổi mới, cải tiến nội dung, phương thức tổ chức kỳ họp, chú trọng công tác thẩm tra các văn bản trình tại kỳ họp cũng như công tác chuẩn bị, đảm bảo cơ sở, vật chất phục vụ kỳ họp...

Các Nghị quyết chuyên đề do Hội đồng nhân dân (HĐND) huyện Hương Khê ban hành từ đầu khóa XIX nhiệm kỳ 2011 - 2016 đến nay đã giải quyết được nhiều yêu cầu bức thiết của địa phương trong từng giai đoạn cụ thể, hoặc áp dụng lâu dài, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của cử tri, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh của huyện nhà.

Để một phiên chất vấn và trả lời chất vấn thành công, đáp ứng mong mỏi, kỳ vọng của cử tri, cần sự phối hợp nhuần nhuyễn của cả người chất vấn (ĐBQH), người trả lời chất vấn (bộ trưởng, trưởng ngành) và người điều hành phiên chất vấn (Lãnh đạo QH). Những đề nghị với bộ trưởng, trưởng ngành khi tham gia trả lời chất vấn đã được nhiều ĐBQH, chuyên gia đưa ra trong Diễn đàn Để hoạt động giám sát thiết thực, hiệu quả đăng trên Báo Đại biểu Nhân dân. Với những người chất vấn, tuyệt đối không được đưa ra những nội dung chất vấn kiểu “bắn chỉ thiên”, trúng thì trúng, không trúng thì thôi…

Phát biểu của TỔNG BIÊN TẬP ĐỖ CHÍ NGHĨA tại Hội nghị Cộng tác viên toàn quốc báo Đại biểu Nhân dân năm 2016

Nghị trường của Hội đồng nhân dân các cấp (HĐND) là diễn đàn, nơi thảo luận, thậm chí là nơi tranh luận gay gắt giữa các đại biểu để đi đến thống nhất quyết định một số vấn đề nào đó theo nguyên tắc đa số. Để những quyết định đó có hiệu lực, hiệu quả trong cuộc sống thì đòi hỏi phải có cơ sở thực tiễn; thông qua hoạt động tiếp xúc cử tri, giám sát, làm việc của các đại biểu HĐND và của các cơ quan dân cử.

Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 20/11/2015; được Chủ tịch nước ký lệnh công bố ngày 04/12/2015 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2016. Theo đó, Luật quy định chi tiết hơn và bổ sung một số quy định về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân. Lần đầu tiên Luật có các quy định về hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân. Qua nghiên cứu các quy định của Luật, xin trao đổi sâu về một số nội dung liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND.

Giám sát là một trong những nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của các cơ quan dân cử nói chung và các vị đại biểu dân cử nói riêng; hiệu quả của nó được đảm bảo bằng việc các cơ quan chức năng thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị của cơ quan giám sát. Để giám sát và kết luận giám sát có chất lượng, đạt hiệu quả cao thì thu thập thông tin là khâu đầu tiên và hết sức cần thiết, mang tính chất quyết định.

Trách nhiệm của đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp đã được quy định trong các văn bản pháp luật, rồi đây các đại biểu, nhất là đại biểu HĐND các cấp cần phải được học tập, quán triệt và thấm nhuần sâu sắc để thực hiện trong suốt nhiệm kỳ HĐND. Trong bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập đến một trong những trách nhiệm của đại biểu HĐND các cấp, đó là trách nhiệm “vì dân” của người đại biểu.

Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 đã thành công tốt đẹp. Những người trúng cử đã được phân công nhiệm vụ và đi vào hoạt động với tư cách mới là người đại biểu của Nhân dân.

Quyết định là một trong hai chức năng cơ bản của Hội đồng nhân dân. Đối với Hội đồng nhân dân tỉnh được quy định chung tại khoản 2 Điều 17 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 “Quyết định những vấn đề của tỉnh trong phạm vi được phân quyền, phân cấp theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan” và quy định cụ thể tại Điều 19 của Luật này, bao gồm Hội đồng nhân dân tỉnh có thẩm quyền quyết định gần 30 nhóm vấn đề thuộc 9 nhóm nội dung và lĩnh vực. Trong đó, có những nhóm nội dung quyết định cực kỳ quan trọng như tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật; quyết định về xây dựng chính quyền; quyết định trong lĩnh vực kinh tế, tài nguyên, môi trường như: Quyết định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội dài hạn, trung hạn và hằng năm của tỉnh; quy hoạch, kế hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực trên địa bàn tỉnh trong phạm vi được phân quyền. Quyết định dự toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn; dự toán thu, chi ngân sách địa phương và phân bổ dự toán ngân sách cấp mình; điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương trong trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương. Quyết định chủ trương đầu tư, chương trình dự án của tỉnh theo quy định của pháp luật…; tương tự thì thẩm quyền thực hiện chức năng quyết định của Hội đồng nhân dân cấp huyện, xã cũng được Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định khá chi tiết.