Hội đồng nhân dân (HĐND) là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân. Vì vậy, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND vừa là một quá trình phấn đấu của các cơ quan dân cử, vừa là một yêu cầu đặt ra từ thực tiễn và đặc biệt từ đòi hỏi của cử tri đối với cơ quan đại diện cho mình. Trên thực tế, chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND phụ thuộc chủ yếu và được quyết định bởi chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND. Để HĐND thực sự đại diện cho Nhân dân, phải bắt đầu từ năng lực, trách nhiệm và bản lĩnh của từng đại biểu HĐND. Do vậy muốn hiệu lực, hiệu quả của HĐND được nâng lên thì năng lực, bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm của mỗi đại biểu HĐND dân phải được nâng cao.

Thành phố Hà Tĩnh là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của tỉnh, với diện tích tự nhiên là 5.654,95ha, dân số 98.252 người; hiện nay, thành phố có 16 đơn vị hành chính trực thuộc (gồm 10 phường và 6 xã). Sau 10 năm được công nhận là đô thị loại III và trở thành thành phố trực thuộc tỉnh, cùng với sự quan tâm giúp đỡ, chỉ đạo kịp thời của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh và các sở, ban, ngành cấp tỉnh; sự tập trung, đổi mới trong chỉ đạo, điều hành của Thường trực, Ban Thường vụ Thành ủy, cấp uỷ, chính quyền các cấp, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cùng với sự nỗ lực và đồng thuận cao của Nhân dân, thành phố Hà Tĩnh đang từng bước chuyển mình sang giai đoạn mới với một diện mạo văn minh và hiện đại, kinh tế - xã hội phát triển khá toàn diện trên các lĩnh vực. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng kinh tế đô thị. Năm 2016: Thương mại - Dịch vụ chiếm 62,11%, công nghiệp tiểu thủ công nghiệp chiếm 11,81%; xây dựng cơ bản chiếm 23,76% và nông - lâm - thủy sản còn 2,32%. Thu ngân sách năm 2016 đạt 907 tỷ đồng; tổng mức bán lẻ hàng hoá và dịch vụ xã hội theo giá thực tế đạt 11.650 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người 41,25 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo còn 4,3%.

Việc giám sát, thẩm tra, đánh giá các báo cáo, đề án, tờ trình do UBND huyện trình tại kỳ họp HĐND là một trong những nhiệm vụ quan trọng, chủ yếu của Thường trực và các Ban của HĐND huyện.

Bước vào nhiệm kỳ 2016 - 2021, nhân dân và chính quyền các địa phương, nhất là HĐND, phấn khởi bắt tay vào xây dựng và vận hành một hệ thống chính quyền trách nhiệm, năng động, hiệu lực và hiệu quả. Với góc nhìn của một cán bộ làm công tác thực tiễn nhiều năm ở địa phương, chúng tôi đề xuất một số việc cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo trong tổ chức, triển khai thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương để Luật sớm đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả cao nhất.

Mục 4 - Điều 25, Luật Tổ chức chính quyền địa phượng năm 2015 quy định “Các đại biểu Hội đồng nhân dân huyện được bầu ở một hoặc nhiều đơn vị bầu cử hợp thành Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân. Số lượng Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, Tổ trưởng và Tổ phó của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân do Thường trực Hội đồng nhân dân huyện quyết định”. Tổ trưởng điều hành công việc của Tổ đại biểu HĐND, phó tổ trưởng giúp tổ trưởng thực hiện những nhiệm vụ được phân công... Tổ đại biểu HĐND họp ít nhất một quý một lần để bàn kế hoạch công tác, phân công đại biểu tiếp dân, tổ chức nghiên cứu pháp luật, chính sách của Nhà nước...

Khi mùa xuân đã về với những làng Đào, làng hoa ở Hà Tĩnh thì chúng tôi lại tìm đường lên vùng thượng Can Lộc để chứng kiến không khí thu hoạch của những người trồng loại cây có múi, đó là trang trại của HTX trồng cam Thanh Hiền ở xóm Anh Hùng, xã Thượng Lộc, huyện Can Lộc. Người chủ nhiệm HTX là chị Phan Thị Hiền, một điển hình làm kinh tế giỏi và là đại biểu HĐND huyện Can Lộc nhiệm kỳ 2016 - 2021.

Năm 2016, là năm đầu thực hiện Nghị quyết HĐND huyện khóa IV, nhiệm kỳ 2016-2021, trong điều kiện có nhiều thuận lợi, khó khăn đan xen, thời tiết diễn biến phức tạp rét đậm, rét hại kéo dài, mưa lũ liên tục trong quý III và đầu quý IV; bên cạnh đó cả hệ thống chính trị phải tập trung cho công tác bầu cử, kiện toàn bộ máy... đã tác động đến việc thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Tuy vậy, với sự giúp đỡ của UBND và các sở, ngành cấp tỉnh, sự chỉ đạo quyết liệt của UBND huyện, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, địa phương và Nhân dân toàn huyện, tình hình phát triển kinh tế - xã hội huyện tiếp tục ổn định và có bước phát triển.

Giám sát là một trong hai chức năng quan trọng trong hoạt động của Hội đồng nhân dân (HĐND), là căn cứ để HĐND thực hiện quyền quyết định, định hướng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, là cơ sở quan trọng để hình thành chính sách của địa phương. Vì vậy, ngay từ đầu nhiệm kỳ, hoạt động giám sát đã được Thường trực HĐND quan tâm, tập trung đổi mới theo hướng từng bước nâng cao chất lượng hiệu quả, tập trung vào các vấn đề được cử tri và Nhân dân quan tâm, góp phần giải quyết các kiến nghị, đề xuất của cử tri nhằm thực hiện tốt các mục tiêu nhiệm vụ chính trị của huyện nhà.

Giám sát là một trong hai chức năng quan trọng của HĐND. Bên cạnh hoạt động giám sát thường xuyên thì giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND và các Ban HĐND là hoạt động thể hiện rõ nét nhất chức năng này. Tuy nhiện, quá trình thực hiện chức năng giám sát chuyên đề của HĐND các cấp cũng bộc lộ nhiều bất cập. Về chủ quan, có thể kể đến một số nguyên nhân, đó là: số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách ít, đội ngũ chuyên viên tham mưu, giúp việc mỏng, dẫn đến công tác chuẩn bị xây dựng đề cương giám sát chưa sâu, chưa sát; sự phối hợp giữa các ban HĐND, giữa HĐND các cấp chưa được chặt chẽ, khoa học... Một nguyên nhân nữa phải nhắc đến là chưa có một quy định cụ thể nào, đặc biệt là về chế tài thực hiện quyền giám sát của Nhà nước về hoạt động giám sát của HĐND cũng như quy định về các điều kiện để cử tri cùng tham gia giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước trên địa bàn.

Năm 2016 có ý nghĩa đặc biệt với HĐND các cấp, năm bắt đầu triển khai thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND và triển khai thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng các cấp. Theo đó hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, các tổ đại biểu HĐND và của đại biểu HĐND thành phố Hà Tĩnh khóa XX, nhiệm kỳ 2016 - 2021 có nhiều thuận lợi trong việc thực hiện chức năng, quyền hạn của mình và thu được kết quả đáng ghi nhận.

Hội đồng nhân dân (HĐND) cấp xã có vị trí, vai trò rất quan trọng, là cầu nối giữa Nhà nước với Nhân dân, là nơi Nhân dân trực tiếp thực hiện quyền dân chủ của mình thông qua hai hình thức cơ bản là dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp.

Trong những năm qua, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân (HĐND) thị xã Hồng Lĩnh đã từng bước được tăng cường. Việc xây dựng nội dung, chương trình giám sát hàng năm trình HĐND thông qua đã tạo sự chủ động cho HĐND, Thường trực, các Ban, đại biểu và các cơ quan, tổ chức hữu quan tham gia hoạt động giám sát, làm cho hoạt động này từng bước đi vào nề nếp. Nội dung chương trình giám sát tương đối phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu thực tế của địa phương.

Chất lượng các quyết định ngân sách có ảnh hưởng đến toàn bộ các lĩnh vực khác của mỗi địa phương. Quyết định ngân sách đúng đắn, đảm bảo dân chủ, khách quan, công bằng, phù hợp với thực tế tình hình địa phương và các quy định của pháp luật về ngân sách sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn phát triển bền vững; ngược lại, quyết định sai lầm sẽ gây lãng phí nguồn lực, kìm hãm và gây hậu quả về kinh tế, xã hội. Chính vì vậy, nâng cao chất lượng quyết định phân bổ ngân sách địa phương có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp nói chung và của huyện Vũ Quang nói riêng.

Điều 96 Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rõ quyền chất vấn là quyền quan trọng của đại biểu. Mới đây, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội (QH) và Hội đồng nhân dân (HĐND) cũng đã quy định chi tiết về cách thức tiến hành chất vấn, cùng với đó là vai trò của HĐND, Thường trực HĐND, đại biểu HĐND, chất vấn giữa hai kỳ họp... Theo đó, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn phải tuân thủ theo một trình tự nhất định, thể hiện nghiêm túc tính thực thi quyền lực của Nhân dân, xác định rõ trách nhiệm của đại biểu khi thực hiện quyền này.

Giám sát là một trong những chức năng chủ yếu của Hội đồng nhân dân (HĐND); thông qua hoạt động giám sát, HĐND có thể kiểm chứng lại tính đúng đắn, sự phù hợp về các quy định của pháp luật đã, đang được áp dụng trong cuộc sống và những chủ trương, biện pháp mà HĐND đã quyết nghị; giúp phát hiện ra những khó khăn, vướng mắc, những bất cập để thực hiện nhiệm vụ một cách chủ động. Hoạt động giám sát còn là cơ sở để thực hiện công tác thẩm tra và đi đến quyết định vấn đề một cách chính xác, bảo đảm các Nghị quyết ban hành có chiều sâu, sát thực tiễn, phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của cử tri. Đặc biệt, thông qua giám sát, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống Nhân dân.

Sáng 4.10, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 4, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu, UBTVQH đã thảo luận về các báo cáo của Chính phủ, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao liên quan đến công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân năm 2016.

Trong những năm qua, Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND) huyện Nghi Xuân đã không ngừng đổi mới, cải tiến nội dung, phương thức tổ chức kỳ họp, chú trọng công tác thẩm tra các văn bản trình tại kỳ họp cũng như công tác chuẩn bị, đảm bảo cơ sở, vật chất phục vụ kỳ họp...

Các Nghị quyết chuyên đề do Hội đồng nhân dân (HĐND) huyện Hương Khê ban hành từ đầu khóa XIX nhiệm kỳ 2011 - 2016 đến nay đã giải quyết được nhiều yêu cầu bức thiết của địa phương trong từng giai đoạn cụ thể, hoặc áp dụng lâu dài, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của cử tri, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh của huyện nhà.

Để một phiên chất vấn và trả lời chất vấn thành công, đáp ứng mong mỏi, kỳ vọng của cử tri, cần sự phối hợp nhuần nhuyễn của cả người chất vấn (ĐBQH), người trả lời chất vấn (bộ trưởng, trưởng ngành) và người điều hành phiên chất vấn (Lãnh đạo QH). Những đề nghị với bộ trưởng, trưởng ngành khi tham gia trả lời chất vấn đã được nhiều ĐBQH, chuyên gia đưa ra trong Diễn đàn Để hoạt động giám sát thiết thực, hiệu quả đăng trên Báo Đại biểu Nhân dân. Với những người chất vấn, tuyệt đối không được đưa ra những nội dung chất vấn kiểu “bắn chỉ thiên”, trúng thì trúng, không trúng thì thôi…

Phát biểu của TỔNG BIÊN TẬP ĐỖ CHÍ NGHĨA tại Hội nghị Cộng tác viên toàn quốc báo Đại biểu Nhân dân năm 2016